Friday, March 7, 2014

Xuân Thu Nhã Tập

Nhóm Xuân Thu Nhã Tập
và câu hỏi ‘Thơ Là Gì?’

Mục Văn Học Nghệ Thuật đã nhiều lần đăng thơ, đôi lần viết về các thi sĩ, có khi khen bài thơ này hay, câu thơ kia xuất sắc, nhưng chưa bao giờ giải nghĩa thơ là gì.

Hẳn nhiên người viết có ý riêng của mình rằng thơ là thế này, thơ là thế kia, song không nói ra, vừa hay mục này trong hai tuần qua lại đăng mấy bài thơ của hai tác giả không phải là thi sĩ chuyên nghiệp, dù nhà văn Văn Quang hay học giả Thạch Trung Giả từng cầm bút suốt đời. Cho nên cũng có người lên tiếng, đại khái, Ồ, thơ của hai ông ấy hay đấy chứ. Ðâu phải cứ thi sĩ mới làm được thơ hay. Mà cứ gì thi sĩ mới làm thơ hay. Nhưng thơ là gì đã?(Nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh (sinh 1920-?) trong nhóm Xuân Thu Nhã Tập (1939-?) đồng tác giả của bài Thơ Là Gì. Ảnh trong Từ Ðiển Văn Học Việt Nam, Thế Giới xuất bản, Hà Nội 2000).

Người viết sẽ không tự mình trả lời câu hỏi ấy. Thứ nhất thơ có nhiều loại, nhiều hạng, nhiều thể cách, mà mỗi loại mỗi hạng mỗi thể cách lại hay khác nhau, có sở trường sở đoản khác nhau, vì thế có nhiều thi đoàn khác nhau, một câu trả lời không thể nào bao gồm cho hết các thứ. Thời Cao Bá Quát có Thi đàn Nghệ An, nếu Cao Bá Quát viết đúng: “Câu thơ thi xã con thuyền Nghệ An.” Thời Tản Ðà thơ bỏ vào trong túi đeo lên vai được, như trong câu thơ “Túi thơ đeo khắp ba kỳ,” vì tả như thế thì người đọc nghĩ thơ ấy có lẽ bỏ trong cái chai, cái hũ rồi bỏ vào trong cái túi đeo lên vai được, chứ thơ ấy không bỏ vào trong túi áo được, vì nếu bỏ vào trong túi áo được thì việc gì thi sĩ phải đeo lên vai?

Nhóm Xuân Thu Nhã Tập đã hiện diện trong văn học sử nước ta, và họ đã cùng ký tên trong một bài viết nhan đề “Thơ Là Gì?”* bởi thế nhờ họ, ta có thể có câu trả lời thơ là cái này, thơ là cái kia, như nhiều người nhiều nhóm từng mệnh danh cho thơ của họ hình thức thế nào, hình thức cổ lỗ hay hình thức tân kỳ, âm điệu ra sao, gần vọng cổ Nam Bình Nam Ai hay gần nhạc Rock, nhạc Jazz, lời lẽ thê thiết nhắc nhở tới điệu Blue hay rộn ràng gợi nhớ tới bài Lambada, v.v...

Nhóm Xuân Thu Nhã Tập thành lập năm 1939, gồm ba bốn nhà thơ, có nhạc sĩ, có họa sĩ, đó là Phạm Văn Hạnh, Ðoàn Phú Tứ, Nguyễn Xuân Sanh, Nguyễn Xuân Khoát, Nguyễn Ðỗ Cung, Nguyễn Lương Ngọc. Ðây là một nhóm nghệ sĩ tinh hoa, nhiều tài năng đặc biệt, dám làm dám nói, mà sau họ khoảng gần nửa thế kỷ, Miền Nam xuất hiện Joseph Huỳnh Văn, có cung cách làm nhớ đến họ.

Người yêu thơ hẳn không quên trong quá khứ từng đọc những câu thơ bao la, bát ngát, những câu Xuân Thu Nhã Tập:

Quỳnh hoa chiều đọng nhạc trầm mi
Hồn xanh ngát chở dấu xiêm y
Rượu hát bầu vàng cung ướp hương
Ngón hường say tóc nhạc trầm mi
Lẵng xuân
Bờ giũ trái xuân xa
Ðáy đĩa mùa đi nhịp hải hà
Nhài đàn rót nguyện vú đôi thơm
Tỳ bà sương cũ đựng rừng xa...

(Nguyễn Xuân Sanh, Buồn Xưa)

Sáng nay tiếng chim thanh
Trong gió xanh
Dìu vương hương ấm thoảng xuân tình
Ngày xưa không lạnh nữa Tần phi
Ta lặng dâng nàng
Trời mây phảng phất nhuốm thời gian
Màu thời gian không xanh
Màu thời gian tím ngắt
Hương thời gian không nồng
Hương thời gian thanh thanh...

(Ðoàn Phú Tứ, Màu Thời Gian. Nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát đã phổ nhạc bài này)

Sau đây mới là vấn đề của bài này: Thơ Là Gì?

“Người ta đã thử và chưa từng giải nghĩa được thơ. Như giai nhân, như đẹp, như trời. Người ta cảm thấy một cái gì siêu thoát, ra ngoài ước lệ, ở trên lý trí, nó rung động ta theo điệu nhịp vũ trụ, hồn nhiên, nó hòa hợp ta trong cái Ðẹp, và ấp ta nằm trong sự Thật. Man mác của Ðẹp và sâu sắc của Thật. Do trong trẻo gạn nên.

Còn lại “cái gì” mà ta gọi là Thơ.

Một cái không giải thích được, mà không cần giải thích. Nó chiếm đoạt ta tất nhiên, hoàn toàn, tức khắc. Ðột nhiên ta nhảy đến cửa Trời như nhào vô lòng Mẹ, không xét suy. Bằng con đường thẳng hình ảnh, nhịp điệu, lễ nghi. Âm thanh, màu sắc, mùi giọng được hòa hợp thành những biểu hiệu nhịp nhàng để khêu gợi những rung động siêu việt của bản nhạc vô cùng.

“Có rung động là có thơ. Phải cần và chỉ cần có rung động ấy.
Thơm của hoa, trong của nước, thần của vạn vật, thơ của văn nghệ.”

(Phạm Văn Hạnh, Ðoàn Phú Tứ, Nguyễn Xuân Sanh, trong Xuân Thu Nhã Tập, Thơ Là Gì? Tạp chí Thanh Nghị 1942). Viên Linh sao lục, 2014.

Viên Linh

Phương Toàn

Đời Phi Công
 
Mấy anh em tôi đều khù khờ như nhau. Tân Ngố, thằng em kế từ Cali gọi điện thoại hỏi:

- Anh có biết gì về chương trình Viết về nước Mỹ cuả Việt Báo không?

- Có nghe nhưng không rành mấy.

Nó gạ:
-Nếu có rảnh, viết bài gửi sang, nó ký tên, gửi. Lỡ trúng giải, nó ở gần, đại diện lãnh và xài dùm cho.

Tôi nói, bài đăng báo là để cho người viết hay, tôi sang đây, tối ngày đi chôn ống cống, biết gì mà viết với lách. Nó "động viên":

- Có nhiều người viết hay, nhưng hay kiểu mèo khen mèo dài đuôi thì đọc không phê. Trong nhà mình, anh được tiếng là khờ nhất. Người khờ thì hay nói thật, mình không hay nhưng mình viết thực, đôi khi ngựa về ngược. Nếu trúng giải, anh em mình cưa đôi.

Sau khi cúp phone, vợ tôi lo lắng hỏi:

- Hai anh em ông không bàn chuyện gửi tiền về Việt Nam đấy chứ?

- Không, bàn chuyện viết bài đăng báo.

Vợ tôi tròn xoe đôi mắt bồ câu quá date kêu lên:

- Giêsu Ma!

Nói đoạn, nàng đến gần rờ vào đầu tôi, bắt mạch xem có bị sốt hay không.

Không lẽ từng này tuổi, tôi lại không viết nổi một bài luận văn sao. Tôi quyết định viết bài dự thi, cho dù biết chắc là bị loại nhiều hơn được chọn.

***

Hai vợ chồng tôi lấy nhau được hơn một năm thì vượt biên, vị chi đến nay định cư ở Mỹ được hai chục năm.

Ngày mới sang đến trại tị nạn, hăm hở lắm với những tin đồn được đãi ngộ tại Mỹ. Tôi là phi công của Không quân, vợ tôi là phụ tá nghiệm chế ở Dược khoa, chắc Mỹ chẳng bỏ rơi mình.

Đúng, Mỹ nó chẳng bỏ rơi hai vợ chồng tôi khi đặt chân đến phần đất mới này. Nó cho vợ tôi cái nghề rửa chén, và cho tôi một cái xẻng để làm helper đi đào đất chôn ống cống. Mỹ còn ưu ái hơn, cho chúng tôi mỗi đứa một số quần áo ''tốt'', tha hồ lựa ở kho Salvation Army. Hai vợ chồng từ đó biết thân phận mình, vừa làm, vừa học và vừa góp tiền cắc để gửi về giúp gia đình.

Một hôm, hình như cám cảnh cái nghề mới của tôi, vợ tôi hỏi:

- Kể cho em nghe, tại sao anh lại trở thành phi công?

- Tại anh có chí tang bồng hồ thỉ, muốn làm Đường Minh Hoàng đêm đêm du nguyệt điện.

Đây là lần đầu tiên nói dối vợ, không hiểu tại sao vợ tôi lại biết, nó bĩu môi đáp:

- Xạo ke.

***

Thú thực đời phi công của tôi bắt đầu chẳng phải vì chí tang bồng, mà nó bắt đầu bằng một sự ngẫu nhiên.

Biết khả năng mình chẳng thế nào lái nổi chiếc máy bay. Vì di truyền sao đó, có thể tại ông già bị má tôi dợt cho quay mòng mòng hoài, nên cứ ngồi lên cái gì nhúc nhích là tôi nhức đầu, kể cả ngồi võng.
Tôi ở Rạch giá, thời học trò thỉnh thoảng được về thăm quê, cứ mỗi lần xe đò chạy tới Bình Chánh là tôi bắt đầu ói mửa như con gái có bầu. Nghĩ đến Không Quân, tôi cũng khoái lắm, khoái không phải vì bay bổng mà là vì khỏi lội sình. Nhưng cứ nghĩ sang Không Quân mà không bay được, thế nào nó cũng đuổi về Bộ Binh thì quê lắm.

Tôi gia nhập khóa 1/69 Bộ Binh, đang thụ huấn tại Quang Trung thì Không Quân sang tuyển người. Tôi chẳng tha thiết gì nhưng thằng Trương Phương Tuyên dụ:

- Ghi danh vào Không Quân, theo xe về Trung Tâm Y Khoa khám sức khoẻ, mỗi ngày mình chỉ cởi quần áo cho ông bác sĩ xem, nhảy tưng tưng mấy cái cho ổng đo, rồi vù ra phố chơi chiều về lại quân trường, đã lắm.

Tôi và nó ghi danh vào Không Quân và đúng như nó nói, hai thằng nhởn nhơ một tuần lễ đi khám sức khoẻ. Khám chẳng được là bao, nhưng chiều nào về ngang qua Ngã ba Chú Ía, hai thằng cũng không quên vẫy tay chào mấy nàng Kiều cho thắm tình Quân Dân cá nước.

Mãn khóa Quang Trung, tôi được chuyển về Thủ Đức học tiếp để chờ ngày ra trường. Một hôm chuẩn bị ra tuyến ứng chiến, tôi được lệnh trả quân trang để về Không Quân. Thằng Tuyên nói:

- Chỉ còn 6 tuần nữa ra trường, mang lon Chuẩn uý, bây giờ về Không Quân mang Alpha dài dài.

Hai thằng bèn hạ quyết tâm ở lại.

Tôi nói với ông Thượng Sĩ già:

- Thượng Sĩ, tôi không về Không Quân đâu.

Ông trợn mắt lên nạt:

- Giỡn chơi cha non, quân đội chứ ở nhà hay sao? Bộ muốn làm gì thì làm hả? Đến 8 giờ tối mà không ký giấy trả đồ, An Ninh nó ghép vô tội nội tuyến là bỏ mẹ.

Nghe nói tới An Ninh là tóc tôi dựng đứng đàng sau, tôi bèn trả đồ và lấy Sự vụ lệnh để về Không Quân.

Tôi được xếp học khóa 69A, toàn là những tay thông minh và gốc bự, như thằng Phan Huy Bách, ba nó là Thủ tướng Phan Huy Quát, thằng Hà Thúc Việt chi chòm ông Hà Thúc Ký, Hồ Văn Anh Tuấn con cháu Hồ Biểu Chánh (Nó thề độc là mình không có dính dáng gì đến Hồ Chí Minh). Chỉ có tôi là bần cố nông mê muội, ngay cả ông già cũng chết ngắc ngày còn nhỏ.

Ra đến Nha Trang tôi được niên trưởng chào đón và dạy dỗ rất chí tình. Khóa đàn anh, tôi gọi là niên trưởng; khóa lớn hơn tôi gọi là đại cồ; lớn nữa thì gọi là siêu đại cồ; rồi dần dà lên đến Thiếu uý Sinh viên sĩ quan, Trung uý, Đại uý... Có một ông Niên trưởng tự xưng là Đại tá sinh viên sĩ quan siêu đại cồ niên trưởng. Hôm mới ra Nha Trang ông bắt tôi chào con Đại bàng ở cổng, ông cầm khẩu carbine lên đạn lách cách tuyên bố:

- Bắn bỏ ba mươi phần trăm không cần làm báo cáo.

Tôi hoảng hồn. Té ra tôi chọn lầm binh chủng rồi, ở đây nó coi mạng sống con người rẻ như bèo.

Ông niên trưởng hay ví von thời gian đi lính của tôi ít hơn ngày ông khai bịnh lậu ở quân trường. Ông dạy tôi về tinh thần ''thượng mã'' của phi công, ông nói ra trận, hạ máy bay địch, nếu phi công nó nhảy dù ra thì bay ngang, lắc cánh mà chào chứ không bắn pilot. Ông dạy về chữ: ''Không bỏ anh em, không bỏ bạn bè''. Ông nói:

- Tất cả mọi người đeo con rồng lên ngực, sống chết có nhau, là ăn cùng mâm, ngủ cùng giường.

Thằng Hà Thúc Việt cười phá lên, ông niên trưởng đến gần gằn giọng:

- Ông này cười cái gì?

- Dạ cười ngủ chung với Tiếp Viên Hàng Không.

Ông ngạc nhiên nhìn nó, đi tới đi lui, ngẫm nghĩ, chợt ông đừng lại gằn giọng:

- Mặt ông ngu hơn thằng chăn trâu, Tiếp Viên nào cho ngủ chung mà mơ.

Nó dí dỏm đáp:

- Dạ tại niên trưởng nói ai đeo con rồng lên ngực thì mình được ngủ chung một giường.

Ông bực lắm, với giọng kẻ cả, ông giải thích:

- Có nhiều loại rồng, rồng Không Quân là rồng khạc lửa, rồng Nữ Tiếp Viên là rồng...lộn.

Đến lượt thằng Tuyên phì cười. Ông quát:

- Ông kia cười cái gì?

Nó bí thế đáp:

- Dạ cười con rồng.

Ông trợn mắt hỏi:

- Con rồng có gì mà cười?

Tuyên đáp bằng giọng Huế:

- Dạ, tại nó ... lộn.

Cả hàng quân cười ồ lên, ông thấy mấy thằng đàn em này lếu láo qúa, ông phải ra oai kẻo chúng lờn, ông nạt tiếp:

- Rồng lộn có gì mà cười?

- Dạ con rồng lộn không có gì để cười, nhưng Nữ Tiếp Viên rồng lộn thì buồn cười.

Ông tức mình bắt hai thằng móc giò lên cửa sổ, miệng hô to một trăm lần câu: ''Nữ Tiếp Viên rồng lộn không có gì phải cười''.

Tưởng như chưa đã nư, ông đến gần một thằng thấp nhất khóa, gằn giọng hỏi:

- Tại sao ông đã xấu, mà lại còn dám lùn?

Thằng Tú ngơ ngác vài giây rồi đáp sảng:

- Dạ tại ... ông già lùn.

Ông niên trưởng lại đi thêm một bài giáo khoa thư:

- Xe trước đổ thì xe sau tránh, cây đắng thì phải cố sinh trái ngọt, ông già lùn thì con phải cao, ông biết vậy mà còn ngoan cố cứ lùn. Móc giò lên đuôi bom cho tôi.

Giải quyết xong thằng Tú, ông bước sang đứa kế, ông hỏi:

- Ông tên gì?

- Khóa sinh Lê Văn Nãi, khóa 69A trình diện niên trưởng.

Ông nhìn thằng Nãi đẹp trai, cố kiếm một tội để ghép. Ông chửi:

- Gái bán Bar cũng biết ông thuộc khóa 69A, tôi hỏi tên, khai chi cả khóa. Ông họ Lê, biết Lê Long Đĩnh không?

- Dạ không.

- Mặt ông và mặt Lê Long Đĩnh giống nhau như đúc mà còn chối. Lê Long Đĩnh là vua dâm dật Lê Ngọa Triều, ông tổ mười đời của ông mà ông còn chối thì mai sau ông sẽ chối bỏ bạn bè. Từ nay mỗi lần trình diện, ông phải nói: Khóa sinh Lê Văn Nãi, cháu đích tôn Lê Ngọa Triều, ông quên thì thác cô hồn với tôi.

Ông niên trưởng chừng như thấy quá mất giờ để phạt từng thằng, ông dõng dạc tuyên bố:

- Chưa có một khóa nào ngu như khóa này, mặt ông nào cũng đần đần độn độn, tôi đếm từ một tới năm, không muốn thấy một cái chân ông nào còn đứng trên quả địa cầu.

Ông bắt đầu đếm, hàng quân như ong vỡ tổ, mỗi đứa cố gắng kiếm một vị trí để móc cẳng mình cao hơn mặt đất, không cứ là móc lên cái gì, miễn là đôi giày bốt không còn chạm mặt đất cho ông niên trưởng hài lòng.

Tôi cắn chặt hai hàm răng, sợ bật cười sẽ bị ông ra lệnh móc cẳng lên ngọn cây dương thì khốn.

***

Thấm thoắt một năm trôi qua, tôi được trở về Tân Sơn Nhứt học Anh Ngữ rồi đi Mỹ để học lái máy bay.

Đây là lần thứ ba tôi được leo lên chìếc máy bay. Hai lần trước đều ngồi bệt dưới sàn chiếc C119 thủng đít đi từ Sài Gòn ra Nha Trang và về lại, lần nào mưa cũng hắt ướt như chuột lột, lần này chiếc máy bay của hãng Braniff International không dột mà lại có ghế đàng hoàng, cô chiêu đãi viên đẹp hết cỡ, cô ta hỏi chuyện tôi nhiều, nhưng tôi không hiểu mấy. Một lần tới bữa ăn cô hỏi:

- Do you want coffee, tea or milk?

Nhìn chiếc xe cô đẩy, tôi hiểu ngay rằng cô hỏi tôi muốn ăn uống gì không.

Tôi trả lời là Yes. Cô lại hỏi:

- You want some coffee?

Tôi lập lại là Yes, với chữ S kéo dài thêm, ý nói muốn lắm.

Cô đưa cho tôi một ly cà phê đắng nghét. Mỉm miệng cười duyên, chắc cô đoán chuyến phi cơ này đụng toàn thứ thiệt, không cần phải hỏi thêm thằng Việt, cô đưa cho nó một ly sữa tươi. Cô hỏi hai đứa:

- Do you want some sugar?

Tôi tưởng cô hỏi muốn thêm cà phê không, nên trả lời rất lịch sự:

- No, thank you Sir .

Uống xong ly cà phê đắng, tôi hỏi thằng Việt, sao mầy được uống sữa, nó trả lời cũng không hiểu tại sao. Tôi nói ở quê tao sữa bột pha ra toàn cho heo ăn, người uống đau bụng chết. Nó nói, họ đưa gì thì uống nấy chứ bộ chọn được sao? Tôi than phiền phải uống cà phê đắng, nó nói chắc Mỹ nó không uống đường, hôm nay mình sang Mỹ tập uống cà phê đắng cho quen.

Sang đến Lackland Air Force Base tôi được học những từ ngữ chuyên môn Anh ngữ và mãn khóa.

Lúc này trình độ Anh ngữ khấm khá lắm rồi, ông thầy Anh văn dưới quê bị tôi bỏ xa. Dù sao tôi cũng phải mang ơn ông vì ông đã dạy cho tôi biết những câu vỡ lòng, như chữ bacon nghĩa là thịt mỡ, hot dog là thịt chó nóng hổi và ''chase the girl'' nghĩa là rượt con gái. Tôi cũng đã biết chắc chắn rằng đồng mười xu tuy nó nhỏ hơn đồng năm xu nhưng giá trị gấp đôi.

Cuối cùng ngày chờ đợi đã đến, đó là ngày chuyển trại để đi học lái máy bay ở Fort Wolter,Texas, tôi lo lắm, vì cái bệnh say gió của mình thế nào cũng bị rớt đài. Hôm đầu tiên ra phi đạo, thằng thầy cho tôi lên chiếc TH 55 nhỏ như cái trứng gà, lại không có cửa, nó bay lên tắp tít mây xanh nghiêng qua nghiêng lại phát khiếp, mỗi lần như vậy tôi phải uốn người vào trong cho máy bay thăng bằng trở lại, chỉ sợ mình rớt ra ngoài. Có nhiều lần tôi phải gồng tay lại nắm lấy thành ghế cho chắc. Sau gần một giờ biểu diễn, thằng thầy đáp xuống phi đạo, nhìn tôi cười cười. Tôi ra hiệu cho nó, ý nói phải ngừng ngay tại chỗ cho tôi nhảy xuống, bằng không tôi sẽ ói thẳng vào mặt nó. Thằng thầy đứng lại cho tôi ói. Tôi ói một cách thoải mái cho dù biết rằng cú ói này sẽ chấm dứt cuộc đời bay bổng cuả mình.

Lạ quá, sau khi đưa máy bay vào chỗ đậu, nó khen tôi chịu đựng giỏi và tiên đoán là tôi sẽ bay được. Tôi vận dụng khả năng Anh ngữ để hỏi là tại sao ói mà bay được? Nó cười cười trả lời:

Chẳng có thằng nào mà không ói ngày nó bay thử đầu tiên cả.

Tôi mừng lắm, thì ra tôi ói là do thằng này nó chơi, có lẽ cái sự quay mòng mòng của má tôi nó không áp phê ở xứ Mỹ này. Chắc là được Chúa Phật độ trì, sau gần một năm tôi thi mãn khóa và đậu. Bạn bè có đứa xì xào rằng tôi đậu vớt.

Về nước và chuyển về Không đoàn 43 Chiến thuật ở Biên Hoà. Một hôm đi hành quân ở biên giới Kampuchia, thả Biệt kích Lôi Hổ. Đang mơ mộng nhìn con suối thì đạn AK nổ như bắp rang, phi cơ tôi như cục sắt rớt cái bịch xuống sườn đồi, tôi chẳng còn nhớ tí ti gì về phương pháp đáp khẩn cấp mà trường đã dạy. Nhìn ra ngoài, thấy chiếc phi cơ móp bẹp như con cóc tiá, cánh quạt chém cây rừng đổ te tua và chiếc cánh quạt cũng te tua chẳng kém ngọn cây rừng. Hai chiếc Cobra của Mỹ hộ tống bắn rocket rầm rầm làm tôi hoảng quá, rút vội cái chốt gắn khẩu đại liên cùng thằng xạ thủ phóng ra rừng chạy một mạch. Chạy khoảng 200 mét, tôi hoàn hồn chút đỉnh và mệt quá, tôi chọn chiếc gò mối cao, căng chiếc càng đại liên ra, chuẩn bị một xạ trường để chiến đấu. Thằng VC nào vô phúc nhào lên là nhất định sẽ sinh Bắc tử Nam. Tôi thấy thiếu một cái gì mà nghĩ hoài không ra, bỗng thằng xạ thủ hỏi:

- Thiếu uý, mình không có đạn à?

Lúc bấy giờ tôi mới nhớ, thì ra vác cây đại liên mà chạy, tôi quên phéng ngay thùng đạn còn nằm trên phi cơ, tôi vội tháo lấy chiếc nòng, rồi vứt cây súng M 60 vào bụi rậm và... chạy tiếp.

Tôi còn một cây P.38 và hai viên đạn, lúc này mới thấy nguy hiểm quá chừng, hai viên đạn thì làm được trò trống gì. Ngày lãnh súng, tôi được phát 6 viên đạn, ráp đầy các lỗ của trái khế trong ổ súng, tôi thấy hơi ít, hỏi ông Phi đoàn phó, ông nói:

- Pilot đi đâu cũng chỉ đeo có một cây súng và hai viên đạn, mày có 6 viên còn ít ỏi gì. Nghe nói thế sau này mỗi lần đi bay gần bãi trống tôi hay bắn bia và cuối cùng còn lại đúng hai viên. Trên tay còn cái nòng súng M 60, tôi nghĩ, Việt cộng đội nón cối, mình lựa thế, dến cho một nòng đại liên bằng sắt lên đầu, có mà trời cứu. Nghĩ thế nên tôi vững bụng đôi chút. Cũng may lần này có hai chiếc gunship hộ tống và mấy chiếc H34 thả Lôi Hổ ở Lào đang bay về gần, xuống bốc bọn tôi về an toàn.

Thấy hai thằng Võ Trang bay vòng vòng có vẻ đỡ nguy hiểm hơn đi thả Lôi Hổ, tôi có ý định xin về bay trực thăng võ trang Gunship. Chưa kịp xin thì hên quá, xếp của tôi cho tăng cường vào Phi đội Gunship. Bay Gunship thì mệt một chút nhưng không phải lơ lửng trên ngọn cây đưa bụng cho chúng bắn.

Một hôm đi hành quân ở gần Bến Thế- Bình Dương, tôi phải yểm trợ cho Bộ Binh hành quân. Quân bạn cho biết họ ở sát bờ nam con rạch, địch ở phía bắc. Tôi nghĩ thầm, mấy cha Bộ Binh hay lừa mình, thôi thì bay cách hướng Nam con rạch hai cây số, bắn về phía Bắc, rồi cách con rạch một cây số ta vòng lại, nếu máy trục trặc thì cũng rớt lên đầu quân bạn. Tôi vào trục, nhắm mục tiêu bóp cò, rocket không nổ, tôi lượn ra mới hay mình bật lầm nút. Tôi nhào vào lại, bắn được hai quả rocket, một quả tịt, một quả nổ ở hướng nam con rạch, thì thấy đạn phòng không bay tứ phía, phi cơ bốc cháy ở bình xăng, tôi phải cho máy bay, bay ở vị thế nghiêng, cho khối lửa dạt ra ngoài, kẻo nó tràn vô phòng lái.

Theo bài bản học khi ở trường lái, nếu máy bay cháy, việc đầu tiên là phải bấm nút release cho hai bó rocket rớt khỏi thân tàu, kẻo nó bắt lửa nổ là bỏ mẹ cả đám. Tôi tính làm như vậy nhưng chợt nhớ lời ông già dặn hồi nhỏ: Đánh nhau, nếu bị thằng hàng xóm đấm vào mặt, không đấm lại được, thì lấy đất cày mà phang vào mái nhà nó, gặp thằng keo kiệt, tiền sửa mái nhà làm nó đau hơn bị đấm thiệt. Nên thay vì release hai bó rocket, tôi bèn bật nút cho nó nổ ''la phan''. Ôi thôi mười sáu quả còn lại thi nhau chui khỏi giàn phóng, quả thì nổ ở hướng bắc con rạch, quả thì bay tuốt sang bên kia sông Sài Gòn nổ ở tận mật khu Bời Lời. Tôi quẹo 180 độ và cho phi cơ nhào đại xuống con rạch gần đó.

Chiếc máy bay cày tung bùn như con cá thòi lòi phóng dưới bãi sình và tôi phóng vội ra ngoài. Cụ mẹ cuộc đời, tôi bị lừa, Bộ Binh nó cách con rạch tới hai cây số. Sau này hỏi lại, tôi được trả lời là nó sợ tài bắn cuả tôi, nếu không nói vậy lỡ tôi bắn trúng đầu nó thì sao. Mà nó hay thiệt, nếu nó ở phía nam con rạch như lời nó nói, thì quả rocket vừa rồi đã làm nó chạy té đái trong quần.

Cũng may số tôi còn lớn, thằng Gunship 2 kề kịp và bốc tôi lên an toàn, bỏ lại chiếc máy bay cháy mịt mù ven bờ suối. Về đến Phú Lợi, tôi mới hoàn hồn hẳn và nhận ra Phi hành đoàn thiếu một người. Tôi hỏi Cơ Phi là thiếu ai, nó nói thằng Xạ Thủ nóng quá phóng ra lúc còn ở cao độ hơn trăm bộ. Và cũng may mắn là nó rớt xuống cái bào và thằng C & C hành quân gần đó bốc lên rồi.

Hôm sau đơn vị cho biết, tôi sẽ được Anh Dũng Bội Tinh, công bắn mười sáu quả rocket, trúng hầm đạn VC gây nhiều tiếng nổ phụ, tôi còn được Chiến Thương Bội Tinh vì vết phỏng trên tay do quên mang chiếc găng tay chắn lửa Nomex, cộng thêm chiếc Phi Dũng Bội Tinh vì tôi bay hay quá, máy bay đã cháy mà còn lết cả mấy trăm thước mới chịu rớt.

***

Trời phú cho tôi cái tính hay sợ chết, sau lần chết hụt này, tôi nhắm xem có loại phi vụ nào ngon hơn bay Gunship hay không.

May thay, phi đoàn trưởng nói tôi có tướng ''sát phi''. Cả phi đoàn có không đầy hai chục chiếc phi cơ bay được, tôi đã nướng hết hai, ông không muốn mất thêm nữa, nên cho tôi bay những phi vụ liên lạc, và bay VIP thật là nhàn hạ.

Một hôm nhận lệnh bay cho Phủ Phó Tổng Thống, đáp ở bãi đáp VIP Air Vietnam. Tôi tưởng là mình sẽ chở tướng Kỳ hoặc bay theo chiếc Triệu Minh Vô Kỵ của ông, tôi đáp chỗ ấn định thì chẳng thấy tướng tá nào, chỉ thấy một ông già râu tóc bạc phơ cùng hai cô bé thơm như mít tố nữ, tháp tùng bằng một anh Đại uý với chiếc máy truyền tin PRC 25.

Ông Đại uý hách xì xằng này ra lệnh cho tôi đi Trà Vinh. Tôi hỏi Trà Vinh là ở đâu? Ông trợn mắt nhìn tôi như nhìn một dị nhân, có lẽ ông nghĩ sao có thằng phi công ngu như vậy. Nhướng đôi lông mày, ông nói Trà Vinh nó ở Vĩnh Bình.

Tôi tưởng rằng mình sẽ bay vòng vòng ở Quân khu 3 nên hỏi: Vĩnh Bình có gần Phước Bình không? Ông hỏi: Phước Bình nào? Tôi nói Phước Bình ở gần núi Bà Rá trên Phước Long.

Ông chán đời nói: Mình đi Vùng 4. Tôi nói là không có bản đồ đi Vĩnh Bình ở Vùng 4 vì tôi hành quân ở vùng 3 Chiến thuật, ông nói cứ bay đi rồi ông chỉ.

Tôi bay xuống Vĩnh Bình, ông liên lạc sao đó, Tỉnh trưởng ra đón vào tòa hành chánh, để lại tôi và hai em bé xinh xinh chờ ở phi trường.

Tôi hỏi:

- Hai cô đi đâu mà xuống đây?

- Dạ em đi ăn giỗ ngoại.

Bây giờ thì tôi biết là phi vụ cuả tôi có nhiệm vụ đưa hai cô gái về quê ăn giỗ ông ngoại.

Chiếc xe Jeep cuả tỉnh chạy ra chở thêm mấy người nữa, có ông già búi tó, có bà mặc bà ba. Ông Đại Uý lại ra lệnh cho tôi:

- Mình đi Chợ Lách.

Tôi lại hỏi:

-Chợ Lách nó ở đâu?

Ông chán nản nhìn tôi và lập lại câu cũ:

- Bay đi rồi tôi chỉ.

Ông khoác tay chỉ tôi bay về hướng Vĩnh Long, qua con sông Mỹ Thuận, rồi vòng vòng một hồi, ông chỉ một con sông, bảo tôi theo đó mà bay. Đến một con rạch nhỏ, ông dòm xuống một xóm làng và bảo tôi đáp xuống một con đê, gần đồn Nghĩa Quân. Ông ra lệnh:

- Tắt máy rồi mình vào đây ăn giỗ, chiều về.

Bốn thằng Phi Hành Đoàn tụi tôi nhìn nhau, tôi không dám để chiếc máy bay nằm đây cho Nghĩa Quân coi để vào ăn giỗ, sợ vợ nó xúi hút xăng về nấu rờ sô hoặc bỏ muối vào bình xăng chút ra đề khó nổ. Tôi năn nỉ ông cho bọn tôi về Mỹ Tho hay đâu đó để kiếm cơm bình dân mà ăn. Ông nói đi đâu thì đi 4 giờ trở lại đón Phái đoàn. Tôi bực mình cho phi cơ bay về Vĩnh Long đáp xuống bãi nổi ở bờ sông trước dinh Tỉnh trưởng. Một anh Địa Phương Quân ra đuổi, nói bãi đó dành riêng cho tỉnh trưởng, thằng Cơ Phi cương ẩu:

- Tỉnh Trưởng lớn bằng Phó Tổng Thống không? Phi cơ này của phủ Phó Tổng Thống.

Anh Địa Phương Quân chạy vào trong, lôi ra một anh Đại Uý, anh này khúm núm như tôi là Phó Tổng Thống vậy. Anh hỏi tôi cần gì, tôi mượn một xe Jeep đi ăn cơm. Cơm xong tôi phanh ngực áo bay, tụt phẹc ma tuya tới gần háng cho mát, giăng võng nằm ngủ. Ông Đại Uý thỉnh thoảng ra dòm chừng, có lẽ ông thắc mắc, sao Phi hành đoàn của Phó Tổng Thống mà quá bình dân và xấu trai như vậy. Gần bốn giờ chiều, trở lại Chợ Lách đón phái đoàn. Hôm sau kể chuyện lại cho thằng Tuất nghe, nó trợn mắt:

- Mày điếc không sợ súng, vùng đó tụi tao ít thằng nào dám la cà vào, bay thấp thì AK nó bắn, bay cao thì hoả tiễn tầm nhiệt SA7 nó chào.

Tôi ngẫm nghĩ, phi vụ nào cũng nguy hiểm cả, như thế làm sao sống nổi cho đến ngày biết yêu. Tôi hỏi ông Phi đoàn Trưởng có phi vụ nào đỡ nguy hiểm hơn không, ông nói:

- Có, ở ngoài Phù Cát bay đỡ nguy hiểm hơn, vì toàn là cát và nước biển, có rớt cũng rớt êm êm.

Thực ra ông chỉ nói chơi thôi, vì tôi là thằng cuối cùng luân phiên thuyên chuyển sau bốn năm ở phi đoàn. Tôi ra Phù Cát, an toàn thật, vì thời điểm này Mỹ cắt viện trợ, một tháng chỉ bay vài phi vụ, còn lại là chuyên học nhảy đầm và luyện Tae Kwon Do.

Đến hôm di tản chiến thuật về Nha Trang, tôi đang uống cà phê ở Câu lạc bộ thì nghe súng nổ tứ tung, chạy ra ngoài thấy lính Không Quân chạy đầy phi đạo, tôi vội chạy ra chiếc phi cơ cuả mình, còn cách khoảng 20 mét thì thấy nó tự động vọt lên trời, bên trong đen ngòm là người. Quýnh quá, tôi vòng ngược trở lại, thấy một chiếc phi cơ cũng đầy là lính, trên ghế lái có một anh mặc đồ bay ngồi đó, chiếc ghế trưởng phi cơ còn trống, tôi phóng lên ngồi, cả phi cơ đều nhìn tôi. Tôi hỏi ông phi công:

- Vọt đi chứ cha, nó tràn ngập bây giờ.

Anh phi công nói:

- Em bay không được.

Tôi vội chụp cần lái, mở máy, cho phi cơ vội vọt lên trời và theo đoàn phi cơ hướng về Nam, đáp xuống Tân Sơn Nhất. Tôi hỏi ông phi công ngồi bên trái:

- Ông là phi công gì mà không biết bay?

- Dạ em chưa ra trường, với lại hôm nay máy bay nhiều quá, mà em thì không có Check list để mở máy.

Đó là phi vụ cuối cùng cuả tôi, nó chấm dứt cuộc đời bay một cách vô duyên, có lẽ cũng giống như nó đã bắt đầu cuộc đời bay bổng vô lý cuả tôi. Nó không bắt đầu bằng mộng mây trời và cũng không kết thúc bằng những chiến công oanh liệt.

Phi công của Không Quân toàn là những anh hùng, những người hào hoa và bay bướm, không hiểu tại sao lại đọa ra một thằng như tôi, vừa cù lần vừa dấm dớ. Hơn 5 năm khoác chiếc áo bay, tôi chẳng làm được cái gì nên tích sự, ngoại trừ lừa được một người con gái khờ, đó là má bầy trẻ của tôi bây giờ. Cho tới nay bà vẫn tin là tôi ngon lắm, hơn hẳn những thằng phi công khác, cho dù cứ mỗi lần tôi gáy, thì theo thói quen, bà vẫn đồng ý bằng câu trả lời cũ ''xạo ke''.

Hiện nay đã ''An cư lạc nghiệp'' tại Mỹ, tuy cũng rất cùi đày chẳng kém ai, nhưng vào cuối tuần, tôi cũng hay la cà ở quán cà phê nghe anh em bàn chuyện thế sự.

Quán cà phê chỗ tôi ở, có đủ mọi chuyện dài ''Nhân dân tự vệ'', từ những ông đội đá vá trời một thuở, bây giờ làm Lã Vọng ở nhà ăn trợ cấp, đến những người biết quá nhiều nghề, chẳng nơi nào xứng đáng cho ông làm, bèn đi thụt bi da chờ thời. Tôi biết mình từng là pilot xạo ke thủa nọ, không dám gáy nồ trước đám đông, chỉ ngồi nghe kể chuyện thế thái nhân tình.

Hôm qua, có một ông sau khi kể thành tích long trời lở đất, thấy tôi ngồi im như Bụt, ông hỏi:

- Thế chú ngày xưa làm gì?

Bản tính bần cố nông của tôi tự nhiên vùng lên, không tự chế được mình, tôi gáy:

- Bay cho Phủ Phó Tổng Thống.

Cả quán bi da quay lại nhìn tôi, có nhiều câu bàn tán nhưng một câu tôi thấy thấm thía nhất do một anh thanh niên nói: “Xạo ke.”

Chuyện đóng góp vào cuộc chiến của tôi không có gì đáng ghi vào công trận, mà toàn là những chuyện làm mất mặt pilot và binh chủng. Tôi chỉ mong các phi công của Không lực thứ lỗi cho vì tôi bắt đầu nhận ra chân lý: ''Nhận cái dở mình có, hay hơn đánh bóng cái hay mình không có''.

Tuần rồi dự lễ ra trường của đứa con gái, nhìn lên câu khẩu hiệu mà lớp 2001 dùng làm kim chỉ nam cho cuộc đời tương lai của chúng, tôi suy nghĩ mãi. Câu nói rất giản dị của Tony Arata: 'I will do my dreaming with my eyes wide open and I will do my looking back with my eyes closed''.

Tuy phải lưu vong ở quê người, ngày ngày đóng vai thằng phu ống nước, kiếm đồng bạc nuôi con ăn học, khó có hy vọng trở về quê cũ cầm lại cần lái chiếc trực thăng, tôi vẫn cầu mong sao, kiếp sau nếu có làm người, tôi sẽ cố gắng trở thành một phi công đàng hoàng hơn để xứng đáng với lời hát: ''Phi công ra đi lướt trên ngàn mây gió''.

Tôi cũng mong sao tập thể phi công không buồn lòng khi có một thằng ''Pilot ke'' dám kể chuyện ''Xạo ke'' mà tỏ ra chẳng ''ke'' gì về dĩ vãng, ở cái mảnh đất tạm dung này. Thật là đa tạ, đa tạ.


Phương Toàn tên thật là Nguyễn Viết Toàn, sinh năm 1948 tại Dầu Tiếng- Bình Dương, trú quán Tân Hiệp- Rạch Giá. Gia đình ông tới Mỹ năm 1981, định cư tại Garden City, Kansas. Phục vụ trong Board of Director của phòng Thương Mại địa phương (Chamber of Commerce), ông cũng là Advisory Board Member của Security Bank. Hiện nay ông là President and Owner của BT Plumbing Co. Inc. Trước 1975, ông đã phục vụ tại Phi đoàn Lôi Điểu 223 Biên Hòa và Phi đoàn Mãnh Sư 243 Phù Cát. Mới đây, nhân vụ các cựu trung uý khoá 69A họp khoá trên đất Mỹ, Phương Toàn đã viết bài “Trung Uý Nuôi Tôm”, kể chuyện nhà tù CSVN. Được em ruột là Tân Ngố, người viết bài Bên Bờ Freeway, cổ động Viết Về Nước Mỹ, lần này ông kể chuyện “đời phi công”.

Phương Toàn
@vietbao

Wednesday, March 5, 2014

US/EDU.

Nước Mỹ đổi hẳn phương pháp giáo dục phổ thông -
 Common Core Standards

WESTMINSTER, California (NV) - Sắp tới, toàn quốc Hoa Kỳ sẽ áp dụng một khuynh hướng giảng dạy mới, có tên là "Common Core Standards," trong đó học sinh từ mẫu giáo đến lớp 12 được khuyến khích thảo luận, để hiểu sâu vào bản chất vấn đề hơn là học thuộc lòng."Common Core Standards" (Tạm dịch: “Tiêu Chuẩn Cốt Lõi Chung” hay "Tiêu Chuẩn Chung"), là cải cách giáo dục quan trọng và rộng lớn nhất cho các trường công lập Hoa Kỳ từ trước đến nay.

Hiện 45 tiểu bang (trong đó có California) và District of Columbia đã đồng ý áp dụng Tiêu Chuẩn Chung cho việc giảng dạy, bắt đầu áp dụng từ niên khóa 2014-2015.

Biểu đồ của Common Core Standards, một chương trình giáo dục mới được áp dụng trên toàn quốc Hoa Kỳ kể từ niên khóa 2014-2015. (Hình: website www.corestandards.org)

Trả lời phỏng vấn nhật báo Người Việt, luật sư Nguyễn Quốc Lân, Ủy Viên Giáo Dục Học Khu Garden Grove, cho biết đây là một “thay đổi lớn trong cách giảng dạy” mà học khu Garden Grove cũng đang chuẩn bị ráo riết để kịp áp dụng cho niên khóa tới.

Thay đổi lớn

“Theo lối dạy của Common Core, học sinh phải biết cộng tác, thảo luận với nhau, giải thích cho nhau nghe nhận định của mình, biết cách xử dụng internet để nghiên cứu, phải hiểu mọi vấn đề một cách sâu sắc, và phải có khả năng phân tích.” Luật sư Nguyễn Quốc Lân giải thích.
“Trong cách học mới này, học sinh sẽ rất cần sự hỗ trợ của các bậc phụ huynh, cần hơn cả trước đây, nhưng hầu hết các học khu cho đến giờ phút này, chưa chuẩn bị chương trình để nói chuyện với học phụ huynh như thế nào, chưa có một văn bản nào được dịch ra tiếng Việt. Và việc làm sao cho phụ huynh hiểu rõ Common Core Standards là gì, là một quan tâm rất lớn của chúng tôi.”
Kể từ niên khóa 2014-2015, cho hai môn Toán và Anh ngữ, các thầy cô giáo trên toàn quốc Hoa Kỳ phải áp dụng cách giảng dạy hoàn toàn mới để theo sát những tiêu chuẩn giáo dục mới được đặt ra cho học sinh từ Mẫu Giáo đến lớp Mười Hai.

Sự ra đời của Common Core Standards

Đối diện với hiện tượng học sinh tốt nghiệp trung học ở các tiểu bang có trình độ khác nhau, nhiều em có trình độ Anh văn rất yếu, không viết nổi một bài viết hay trình bày một vấn đề cho mạch lạc, và khi vào đại học, lúng túng không biết phải làm thế nào để nghiên cứu một đề tài, giới giáo dục đã bỏ ra nhiều năm nghiên cứu, và đi đến quyết định là phải hoàn toàn thay đổi cách giảng dạy.
Để cho cách giảng dạy mới được hữu hiệu, giới nghiên cứu giáo dục cho rằng cần phải soạn có một tiêu chuẩn tối thiểu chung, mà tất cả mọi trường học công lập ở Hoa Kỳ phải áp dụng.
Kể từ năm 2010, hai tổ chức The Council of Chief State School Officers (CCSSO) và National Governors Association Center for Best Practices (NGA), với nhiều góp ý của giáo viên, phụ huynh, và các nhà lãnh đạo cộng đồng đã soạn ra tiêu chuẩn cho từng lớp, từ Mẫu Giáo đến lớp Mười Hai.
Tiêu chuẩn giảng dạy mới cho từng lớp được đặt ra với mục đích tối hậu là đào tạo được một lớp trẻ có khả năng suy luận sắc bén, nắm vững được các khái niệm tổng quát, biết cách diễn đạt và giải thích quyết định hay lựa chọn của mình, vì đây là vốn liếng cần có để chuẩn bị cho đại học, hay trở thành một nhân viên giàu khả năng.

Nói một cách cụ thể hơn, về môn Toán, tiêu chuẩn mới đòi hỏi học sinh không đơn giản chỉ tìm ra đáp số nhờ nhớ và làm theo công thức, mà còn phải giải thích tại sao lại có công thức đó. Về Anh ngữ, tiêu chuẩn mới đòi học sinh phải có khả năng diễn đạt lưu loát, trình bày vấn đề một cách mạch lạc, nói tóm lại, có khả năng nhận định và giao tiếp cao.
Giới ủng hộ Common Core Standards cho rằng đây là một bước tiến dài, vì là lần đầu tiên đất nước Hoa Kỳ có một bức tranh rõ nét về "khả năng cốt lõi chung" mà học sinh ở mọi tiểu bang cần có.
Giới phản đối cho rằng thay đổi này tuy có thể đúng trên nguyên tắc, nhưng quá lớn, quá đồ sộ, được áp dụng quá gấp rút, không đủ thì giờ cho các học khu thầy cô chuẩn bị chu đáo, sách giáo khoa mới cũng chưa được biên soạn đầy đủ, đừng nói đến việc chuẩn bị cho các bậc phụ huynh.

Nhưng dù ủng hộ hay chống đối, cả hai bên đều công nhận Common Core Standards là chương trình giáo dục mà muốn thực hiện thành công, đòi hỏi sự hỗ trợ của mọi bên liên quan đến học sinh, trong đó phụ huynh đóng vai trò quan trọng.

Ảnh hưởng lên việc giảng 
dạy


Tiếp xúc với phóng viên báo Người Việt, bà Sandra Gephart, hiệu trưởng trường trung học Arleta High School, cho biết, theo bà, đây là thay đổi cơ bản về bản chất của việc dạy và việc học.
“Sự thay đổi này đòi hỏi chúng tôi từ giờ sẽ không còn dạy học sinh những điều phải học thuộc lòng, học sinh sẽ không được chỉ hiểu qua loa một vấn đề, một bài học, mà phải hiểu một cách thấu đáo, và áp dụng những khái niệm mình đang học vào đời sống thực tiễn. Các em sẽ được chia thành nhóm trong giờ học, để quen với cách trình bầy vấn đề, và cách làm việc chung.”
Ông David Nguyễn, một thầy giáo dạy Toán thuộc ABC Unified School District nói: “Chúng tôi phải dạy các em cách biết nhận định, phân tích, tạo ra giả thuyết, và tự mình kiểm chứng những giả thuyết đó. Các em sẽ được đào tạo để suy nghĩ như một nhà toán học thay vì chỉ biết làm toán, để phát triển những nhận thức bén nhạy để phân tích những vấn đề mà họ sẽ phải đối diện trong thế kỷ 21.”
Ông David Nguyễn đưa ra một thí dụ về cách làm bài tập của một học sinh lớp ba, môn toán, đang học về phân số, để làm rõ sự khác biệt: Bài tập hiện giờ: “Cộng hai phân số 3/3 và 2/5, diễn tả kết quả bằng mẫu số chung nhỏ nhất.”

“Trong bài tập này, các em sẽ phải nhớ thuộc lòng cách làm, và viết ra cách làm của mình, sao cho ra đúng kết quả là 21/15”. Ông David giải thích.
Vẫn theo ông David, bài tập sau khi áp dụng Common Core sẽ là: “Giải thích tại sao 3/3 + 2/5 = 21/15.”
"Trong trường hợp này các em phải hiểu khái niệm về phân số và phải có khả năng giải thích tại sao phải hóa đồng mẫu số để tìm ra được câu trả lời." Ông nói thêm.

Bà Sandra Gephart đưa ra một thí dụ về bài tập Anh ngữ trước và sau khi áp dụng Common Core Standards.

Học sinh lớp Ba, trong giờ Reading Comprehension (Đọc và Hiểu), được đọc một đoạn văn về hành trình bay vào không gian của một nhóm phi hành gia, và phải trả lời một số câu hỏi.

Những câu hỏi tiêu biểu hiện nay:

- Phi thuyền tên là gì? Các phi hành gia trong đoạn văn trên đang chuẩn bị đi đâu?

- Tại sao mọi người khắp nơi trên thế giới lại chăm chú theo dõi hành trình của họ qua màn ảnh truyền hình?”

Những câu hỏi sau khi áp dụng Common Core Standards sẽ rất khác:

- Tác giả cố gắng truyền đạt điều gì khi ông tả: "Những người đàn ông mặc quần áo thích hợp cho một nơi lạnh hơn, và lạ lùng hơn. Họ qua lại với những bước chân cứng và vụng về? Dùng những dữ kiện trong đoạn văn trên để giải thích câu trả lời của em.

- Tại sao hành trình này là một biến cố lịch sử quan trọng? Dùng những dữ kiện trong đoạn văn trên để giải thích câu trả lời của em.
Hai thí dụ trên cho thấy sự khác biệt của lối giảng dạy ngày nay và cách giảng dạy mới, sẽ được áp dụng trong niên khóa tới, chỉ trong vòng mấy tháng nữa. Lối giảng dạy mới này, chắc chắn sẽ làm một số học sinh lúng túng, nhất là những học sinh gốc Việt, mà Anh ngữ không phải là tiếng mẹ đẻ.
Mặt khác, theo các chuyên gia, chương trình giáo dục mới cũng đòi hỏi sự tham gia, giúp đỡ của bố mẹ trong việc học của con em nhiều hơn trước, trong khi đó, một số phụ huynh gốc Việt có khi còn gặp trở ngại ngôn ngữ nhiều hơn con em mình.
Trong bài viết tới, chúng tôi sẽ trình bày về ảnh hưởng của chương trình Common Core Standards lên học sinh và phụ huynh gốc Việt.
 
 
Hà Giang

Tuesday, March 4, 2014

Ukraine vs VN

Nhìn Ukraine, nghĩ về Việt Nam

Mấy tuần vừa qua, biến cố gây chấn động và thu hút sự chú ý của mọi người trên khắp thế giới nhiều nhất chắc chắn là cuộc cách mạng tại Ukraine. Báo ngoại quốc viết. Báo tiếng Việt viết. Sáng, thức dậy, vào internet, mở các trang báo mạng khắp nơi, đều thấy tin tức về Ukraine nằm ở trên cùng.

Các bài tường thuật trên báo chí thường tập trung vào bốn khía cạnh chính:

Một, sự đoàn kết và can đảm tuyệt vời của dân chúng Ukraine, những người sẵn sàng chấp nhận hy sinh, kiên trì theo đuổi cuộc đấu tranh bất bạo động chống lại nhà cầm quyền độc tài có khuynh hướng đi ngược lại lịch sử nhằm biến Ukraine thành một chư hầu của Nga. Cuối cùng, họ đã thắng: Tổng thống Viktor Yanukovych phải bỏ trốn.

Hai, sau khi Viktor Yanukovych chạy trốn, người ta mới phát hiện ra sự giàu có và xa hoa vô độ của ông. Với số lương chính thức của một Tổng thống trên 20.000 Mỹ kim một năm, ở một đất nước thu nhập bình quân của dân chúng chỉ có khoảng từ 3000 đến 6000 Mỹ kim, Yanukovych lại sở hữu những ngôi nhà giống như cung điện của vua chúa ngày xưa: tất cả các vòi nước trong phòng tắm và nhà vệ sinh đều nạm vàng rực rỡ; riêng bộ sưu tập xe hơi và xe gắn máy của ông đã lên đến mấy triệu Mỹ kim. Sự giàu có và xa hóa ấy đến từ đâu? Chỉ có một câu trả lời duy nhất:
tham nhũng!

Ba, sự thức tỉnh của giới cai trị tại Ukraine thể hiện qua việc Quốc Hội thông qua lời kêu gọi công an ngưng bắn giết những người biểu tình, sau đó, đồng ý truất phế Tổng thống Yanukovych; việc các công an quỳ gối xin lỗi đã nổ súng vào các đám biểu tình trước đó.
Bốn, gần đây nhất, người ta bàn tán rất nhiều về nguy cơ đổ máu tại Ukraine sau cuộc cách mạng vừa qua. Liên quan đến nguy cơ đổ máu, có hai khả năng: thứ nhất là nội chiến giữa các phe phái và sắc tộc tại Ukraine; và thứ hai là khả năng Tổng thống Putin của Nga sẽ xua quân tràn qua biên giới xâm lược Ukraine với lý do là để bảo vệ cộng đồng người Nga đang sống tại Ukraine. Hai khả năng này, thật ra, song hành với nhau: Khi quân độ Nga đã tràn vào lãnh thổ Ukraine, chắc chắn họ sẽ sử dụng yếu tố sắc tộc làm một thứ vũ khí chính để làm suy yếu sức kháng cự của Ukraine.

Xuyên suốt bốn khía cạnh nêu trên là một số vấn đề quan trọng. Thứ nhất là chiến thắng của đám đông, của những người dân không có vũ khí nào khác ngoài sự can đảm và quyết tâm. Giới bình luận chính trị quốc tế cho đó là một chiến thắng vang dội, không thua bất kỳ chiến thắng nào trong các cuộc cách mạng màu trước đây cũng như cách mạng mùa xuân ở Ả Rập. Gắn liền với chiến thắng ấy là sự thất bại của các thế lực chính trị đầy quyền uy. Trước hết là của cựu Tổng thống Yanukovych, người tìm mọi cách để duy trì chiếc ghế của mình: cuối cùng, ông đã thất bại. Tổng thống Putin, người muốn duy trì ảnh hưởng của Nga tại Ukraine, cho đến nay, đã thất bại. Các nước Tây phương trước đây từng khuyên dân chúng chấp nhận chính phủ của họ cũng thất bại. Thứ hai, cũng giống mọi cuộc cách mạng khác, cuộc cách mạng mới bùng nổ tại Ukraine cũng chứa rất nhiều bất trắc. Không ai dám chắc nó sẽ kết thúc một cách êm thắm với một nền dân chủ và thịnh vượng như một số quốc gia Đông Âu hậu-cộng sản khác.

Ẩn giấu đằng sau tính chất bất trắc trong tình hình chính trị tại Ukraine hiện nay là một yếu tố rất đáng quan tâm: địa chính trị (geopolitics). Có thể nói, một cách đơn giản, số phận của Ukraine hiện nay tùy thuộc phần lớn vào yếu tố địa chính trị ấy. Không chú ý đến yếu tố địa chính trị, mọi sự lạc quan của chúng ta đều dễ trở thành lạc quan tếu. Sự thật sẽ phức tạp hơn nhiều. Với tư cách người Việt Nam, quan sát các xung đột chính trị tại Ukraine, chúng ta càng cần phải suy nghĩ về yếu tố địa chính trị vì đó chính là một trong những điểm tương đồng quan trọng nhất giữa hai nước.

Nhìn trên bản đồ thế giới, chúng ta dễ thấy ngay địa thế chiến lược của Ukraine: Nó nằm ngay ở bản lề giữa Nga và Cộng đồng châu Âu. Một bên, nó giáp biên giới với Nga; bên kia, với Romania, Hungary, Slovakia, Ba Lan và Belarus (bốn nước đầu thuộc khối NATO). So với Belarus, vị trí của Ukraine đối với Nga quan trọng hơn nhiều: Nó đông dân hơn (khoảng 45 triệu so với dân số của Belarus chỉ có gần 10 triệu); hơn nữa, nó có một bờ biển chung với Nga tại Bắc Hải, vốn được xem là cửa ngõ của hải quân và hàng hải của Nga. Với châu Âu, Ukraine cũng rất cần thiết: Khoảng 25% số lượng khí đốt tại Châu Âu được nhập cảng từ Nga, và 60% số đó đi ngang qua lãnh thổ Ukraine.

Nếu Ukraine tham gia vào Cộng đồng châu Âu, hoặc nghiêng hẳn về châu Âu, biên giới của châu Âu sẽ tiến sát vào cạnh sườn của Nga. Đó là điều Nga tuyệt đối không muốn. Chính vì vậy, năm 2013, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã hứa bỏ ra 15 tỉ Mỹ kim để mua trái phiếu của Ukraine như một cách giúp đỡ nước này và cũng là một cách mua chuộc Tổng thống Yanukovych để ông đừng ngả sang châu Âu. Sự mềm lòng của Yanukovych trước số tiền lớn lao ấy đã gây phẫn nộ cho dân chúng Ukraine, cuối cùng dẫn đến sụ sụp đổ của chính phủ do ông lãnh đạo và bản thân ông phải chạy sang Nga trốn.

Vấn đề gai góc nhất hiện nay là: Liệu Putin có chấp nhận thua cuộc?

Hiện nay, không ai biết các tính toán của Putin: Về phương diện ngoại giao, với Tây phương, ông vẫn giữ giọng hòa hoãn; nhưng về phương diện đối nội, ông lại ra lệnh cho 150.000 binh sĩ với khoảng 600 chiếc xe tăng áp sát biên giới Ukraine; ông lại yêu cầu Quốc Hội thông qua nghị quyết cho phép ông được quyền sử dụng quân đội để tấn công Ukraine; và mới đây, 15.000 lính Nga đã tràn vào bán đảo Crimea mà không gặp bất cứ một sự chống cự nào.

Nằm giữa châu Âu và Nga là một bất hạnh cho Ukraine. Nước này lại có thêm một bất hạnh khác: sự phân hóa trầm trọng về sắc tộc, lịch sử và chính trị trong nội bộ. Phần lớn dân chúng ở phía đông Ukraine - đa số theo Chính thống giáo và nói tiếng Nga - có truyền thống gắn bó với Nga trong khi phần lớn dân chúng ở phía Tây - đa số theo Thiên Chúa giáo và nói tiếng Ukraine - vốn chỉ bị nhập vào khối Liên Xô từ năm 1939 lại có khuynh hướng ngả về châu Âu.

Sự phân hóa về sắc tộc, lịch sử, văn hóa và chính trị ấy rất dễ bị Nga khai thác, từ đó, Ukraine hoặc có nguy cơ bị chia làm hai hoặc không đủ sức mạnh thống nhất để chống cự lại sự xâm lược của Nga.

Trong khi đó, sự giúp đỡ của Mỹ và Cộng đồng Âu châu đối với chính phủ lâm thời tại Ukraine còn khá dè dặt, chủ yếu là những lời hứa hẹn. Điều đó cũng không có gì đáng ngạc nhiên: Về phương diện địa chính trị, Ukraine còn nằm ngoài sự quan tâm của châu Âu. Vẫn còn đang khủng hoảng cả về tài chính lẫn về bản sắc, Cộng đồng Âu châu hiện đang bận tâm với việc phục hồi kinh tế và củng cố các thành viên mới vốn là các quốc gia hậu – cộng sản như Bulgaria, Romania, Hungary... Việc mở rộng biên giới sang tận Nga, tuy rất hấp dẫn, nhưng còn khá xa. Không ai dám chấp nhận rủi ro cho một tương lai xa như vậy cả. Nếu, sau khi chiếm bán đảo Crimea, Nga liều lĩnh mở rộng cuộc tấn công vào Ukraine, tất cả những gì Mỹ, và cùng với Mỹ, Cộng đồng Châu Âu, có thể làm được là tẩy chay hội nghị thượng đỉnh dự định được tổ chức tại Nga vào tháng 6 sắp tới, trì hoãn một số hiệp định thương mại với Nga, loại trừ Nga ra khỏi khối Bát đại cường (Group of 8), v.v... Nhưng tất cả các việc làm ấy đều không thể ngăn cản được
tham vọng của Nga.

Chính vì vậy, mọi người đều biết rõ Ukraine đang đối diện với rất nhiều thử thách nghiêm trọng.

Tuy nhiên, ở đây, tôi không muốn đi sâu vào tình hình hay viễn ảnh chính trị của Ukraine. Tôi chỉ muốn nêu lên một vấn đề: Về phương diện địa chính trị, Việt Nam rất giống Ukraine. Cũng chia sẻ một biên giới với một quốc gia lớn và đầy tham vọng: Trung Quốc. Năm 1949, vừa mới giành chính quyền ở lục địa, Trung Quốc đã quyết định giúp đỡ Việt Minh trong chiến tranh chống Pháp không hẳn vì vấn đề ý thức hệ mà chủ yếu là vì yếu tố địa chính trị: Dùng Việt Nam như một hàng rào tốt để phòng thủ ở biên giới phía Nam nước họ. Sau năm 1975, Trung Quốc xúi Khmer Đỏ tấn công Việt Nam cũng vì lý do địa chính trị. Năm 1979, họ tấn công Việt Nam cũng lại vì lý do địa chính trị.

Để tự bảo vệ mình, những gì Trung Quốc cần ở Việt Nam, theo ưu tiên là: Một, sự lệ thuộc; hai, nghèo; và ba, độc tài.

Mọi nỗ lực phá vỡ ba yếu tố trên đều trở thành một thách thức đối với Trung Quốc.

Và mọi thách thức đối với Trung Quốc đều là một thủ thách gay gắt đối với Việt Nam.
 
Nguyễn Hưng Quốc

Monday, March 3, 2014

XH

Bí mật tàn nhẫn của những
bà mẹ bế con đi ăn xin

(Kênh 13) – Dưới đây là đoạn ký của một tác giả phương Tây giấu tên về nghề ăn xin ở các nước châu Á, đã được hãng CNN đăng lại dù không đứng ra bảo đảm thông tin. Nó nói rằng một mạng lưới “mafia ăn xin” là có tồn tại, và tàn khốc hơn cả phim “Triệu phú khu ổ chuột”.
 
“Tại một góc tường bẩn thỉu gần ga tàu điện ngầm, có một người đàn bà ăn xin. Mái đầu rối bù và lem luốc khiến người qua đường không thể đoán được cô ta đã bao nhiêu tuổi. Người đàn bà lặng lẽ ngồi cúi khuôn mặt buồn thảm xuống nền gạch đen đúa, bên cạnh là một chiếc túi đựng những đồng tiền lẻ xin được của người đi đường. Trên tay cô bế một đứa bé khoảng hai tuổi. Dù chỉ được bọc bằng bộ quần áo cũ kỹ, bẩn thỉu nhưng đứa trẻ vẫn say sưa ngủ ngon lành.
 
1393814485-chuoc-thuoc-me-de-di-an-xin-1
Chắc hẳn khi thấy cảnh này, sẽ có rất nhiều người cảm động và sẵn lòng chia sẻ cho những người như vậy một manh áo ấm hay những đồng xu cuối cùng trong túi mình mà không mảy may nghĩ đến chuyện gì khác. Với họ, giúp đỡ người khác như thể đã làm được một điều tốt.
Nhưng tôi đã đi qua người đàn bà đó mà không cho một đồng tiền lẻ nào vì tôi biết, đằng sau họ là cả một băng nhóm có tổ chức, nơi người ăn xin sẽ phải nộp tiền cho kẻ cầm đầu. Có thể bạn không tin, nhưng những kẻ này thậm chí còn sở hữu cả xe hơi đắt tiền và biệt thự xa hoa.
 
Và tất nhiên, kẻ làm công – những người ăn xin ta thấy trên đường cũng sẽ nhận được một phần thù lao cho công sức của mình. Nhưng sau một tháng trời quan sát, có một điều khiến tôi bị sốc…
 
1393814485-chuoc-thuoc-me-de-di-an-xin-2Dù vẫn là người ăn xin ngồi ở góc đường đông người qua lại đó, vẫn là đứa trẻ được bế trên tay với bộ quần áo bẩn thỉu đó, nhưng dường như có điều gì không đúng ở đây. Tôi đã quan sát cả ngày, từ sáng đến tối, và điều khiến tôi thấy sốc là đứa bé lúc nào cũng ngủ li bì trên tay “mẹ” nó. Thậm chí không có lúc nào nó cựa quậy hay kêu khóc mà chỉ vùi mặt vào lòng người bế nó trên tay mà ngủ.
 
Nếu bạn có con, hẳn bạn cũng biết những đứa nhỏ, dù có mới sinh ra cũng không thể nằm ngủ suốt ngày. Còn những em bé trong độ tuổi 1, 2, 3 cũng chỉ có thể ngủ hai đến ba tiếng là nhiều nhất. Nhưng trong cả tháng trời đi qua nơi này, tôi chưa bao giờ thấy đứa trẻ có lúc nào tỉnh giấc.
 
Tôi cũng từng đến gần quan sát cậu trai bé nhỏ đó say sưa ngủ và hỏi người ăn xin: “Tại sao nó lúc nào cũng ngủ thế?” Người đàn bà không nói gì, chỉ lặng lẽ cúi gằm mặt xuống làm bộ như không nghe thấy câu hỏi của tôi. Tôi lặp lại câu hỏi một lần nữa.
 
Chị ta ngẩng đầu lên rồi như nhìn vào cái gì đó ở sau lưng tôi. Cái nhìn của người đàn bà như thể ánh mắt của một sinh vật lạ đang trong tình trạng bị kích động hoàn toàn. Kèm theo ánh mắt đó là một câu chửi thề lầm bầm trong miệng.
 
1393814485-chuoc-thuoc-me-de-di-an-xin-3Thái độ của người đàn bà khiến tôi gần như hét lên khi lặp lại câu hỏi của mình: “Sao nó lại ngủ?!”. Một bàn tay đặt lên vai tôi. Tôi quay người lại, đó là một người đàn ông tỏ vẻ không bằng lòng. “Anh muốn gì ở cô ấy? Anh không thấy cô ấy đang phải vật lộn với cuộc sống khó khăn như thế nào à?”, người đàn ông nói. Sau đó, ông ta lấy ra trong túi mình mấy đồng tiền lẻ rồi thả vào chiếc túi ăn xin.
 
Người đàn bà ngẩng mặt lên tỏ ý biết ơn với dáng điệu sầu khổ. Sau khi đã “làm phước”, người đàn ông tiếp tục bước đi đến trạm ga. Tôi cá rằng khi về đến nhà, thể nào ông ta cũng sẽ kể cho người thân rằng mình đã gặp một kẻ vô tâm đến thế nào ở ga tàu ngầm.
 
Ngày hôm sau, tôi gọi cho một người bạn. Nhờ có anh mà tôi mới biết được những đứa trẻ mà những người ăn xin bế trên tay để làm động lòng thương cảm của đồng loại thường là được” thuê” từ những gia đình có cha mẹ suốt ngày say xỉn, thậm chí, có nhiều đứa trẻ còn bị đánh cắp. Và nhờ có người bạn đó mà thắc mắc tôi hỏi người đàn bà ăn xin đã được giải đáp. Dù anh trả lời bằng một giọng bình thản, nhưng câu nói đó khiến tôi không khỏi kinh ngạc: ” Chúng hoặc là phê ma túy, hoặc là đã say rượu rồi…”Tôi choáng váng hỏi lại: “Ai phê ma túy? Ai say rượu cơ?”.

Anh bạn đáp lại: “Đứa trẻ. Vì thế nó không kêu khóc được. Người đàn bà ăn xin sẽ ngồi cả ngày ở góc tường đó với nó, thử tưởng tượng mà xem nó sẽ thấy chán như thế nào? Vì thế để đứa bé ngủ cả ngày, họ đã bắt nó phải uống rượu hoặc tiêm ma túy.
 
Tất nhiên, cơ thể của một đứa trẻ không thể chịu nổi việc bị sốc thuốc, và chúng thường sẽ chết. Điều tồi tệ nhất là có lúc chúng chết khi đang “làm việc”. Và “bà mẹ” sẽ phải thay nó bằng đứa trẻ khác rồi ôm cho đến tối. Đây là luật rồi. Người đi đường sẽ vẫn cho tiền và cứ nghĩ làm như vậy là đạo đức lắm. Nhưng thực ra, họ chỉ đang giúp đỡ “bà mẹ” mà thôi.”
 
1393814485-chuoc-thuoc-me-de-di-an-xin-4Ngày hôm sau, tôi quay trở lại ga tàu, chìa thẻ phóng viên ra và muốn nói chuyện nghiêm túc. Nhưng mọi việc không như tôi mong đợi. Tôi gặp lại người ăn xin hôm trước, hỏi về giấy khai sinh của đứa bé, và điều quan trọng hơn, đứa trẻ hôm qua cô ta bế đang ở đâu, nhưng vẫn chỉ nhận được cái phớt lờ của người đàn bà.
 
Tuy vậy, câu hỏi của tôi lại khiến cho nhiều người đi đường chú ý. Họ mắng tôi rằng tôi mất trí rồi mới đi hét vào mặt người ăn xin và đứa trẻ tội nghiệp như thế. Và tôi đã bị tống ra khỏi ga tàu cùng những lời sỉ nhục của mọi người. Chỉ còn một điều cuối cùng tôi có thể làm, đó là thông báo cho cảnh sát. Nhưng khi cảnh sát đến, cả người đàn bà và đứa trẻ đều biến mất…
 
Vì vậy, khi trông thấy những người ăn xin bế một đứa trẻ trên tay ở bất cứ nơi nào, hãy suy xét cho cẩn thận trước khi bạn vét những đồng xu lẻ trong túi mình. Hãy nghĩ về điều này: nếu không phải vì lòng thương hại của hàng nghìn người, nghề ăn xin đã không thể tồn tại. Nếu ăn xin không còn tồn tại, sẽ không còn đứa trẻ sơ sinh nào phải chết vì sốc thuốc hay rượu nữa.
 
Vì khi bạn đã đọc được bài viết này, bạn đã biết vì sao những đứa trẻ trên tay người ăn xin luôn luôn ngủ.
 

Sunday, March 2, 2014

Nguyễn Bảo Tuấn

Tại Sao Không Giữ Lời Hứa Với Mẹ Tôi


Video Nguoi o lai Charlie


Trai thời nỗi chết tựa trên lưng
Khí phách hiên ngang bước chẳng dừng
Charlie vẫy gọi người ở lại
Cởi áo trần gian tặng núi rừng
 
Trên FB tôi thấy đại đa số thường chọn hình mình hoặc hình con mình để làm avatar, ít hơn một chút thì lấy hình của người yêu, vợ hoặc chồng, hoặc một hình gì đó mà mình yêu thích. Riêng tôi thì tôi lại chọn một đối tượng khác mà hình như tôi thấy chưa một ai chọn giống như tôi : một người mà đã không giữ lời hứa với mẹ tôi
 
Tôi sinh ra và lớn lên trong một hoàn cảnh đầy phong ba bão táp. Cả nhà 6 người mà chỉ có một chiếc xe đạp thay phiên nhau đi, gạo thì chạy ăn từng bữa, anh trai tôi ngày ngày cứ 5h sáng phải chạy lên Gò vấp để lấy bánh đậu xanh về đi bỏ cho các tiệm bánh rồi mới về đi học trong suốt 7 năm trời, từ năm học lớp 11 đến hết năm thứ 6 Y khoa. Khó khăn là vậy nhưng tôi vẫn trưởng thành một cách đầy kiêu hãnh. Đôi khi nhìn lại tôi tự hỏi là điều gì đã giúp tôi mạnh mẽ mỗi khi đương đầu với những khó khăn? Và câu trả lời là do trong huyết quản tôi vẫn đang mang một dòng máu nóng trong mình và tôi đã đã chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ người đã cho tôi dòng máu ấy : một người mà đã không giữ lời hứa với mẹ tôi.
 
Tôi cũng không biết tại sao tôi và người đó chỉ gặp gỡ và tiếp xúc trong có vài chục ngày, chính xác là từ ngày 06/01/1972 đến ngày 25/03/1972, mà tôi lại luôn luôn thương mến, cảm phục, tự hào và luôn lấy người làm tấm gương soi để tôi có đủ nghị lực vượt qua mọi khó khăn. Có lẽ là do cuộc sống của người quá vĩ đại và tôi đã được thừa hưởng một phần của nó. Mặc dù khi ra đi người đã không thực hiện được một lời hứa với mẹ tôi mà cho tới bây giờ tôi vẫn hỏi : “Tại sao?”
 
Charlie, tên nghe quá lạ!
 
“Toàn thể những địa danh nơi hốc núi, đầu rừng, cuối khe suối, tận con đường, tất cả đều bốc cháy, cháy hừng hực, cháy cực độ...Mùa Hè 1972, trên thôn xóm và thị trấn của ba miền đồng bốc cháy một thứ lửa nhân tạo, nóng hơn, mạnh hơn, tàn khốc gấp ngàn lần, vạn lần khối lửa mặt trời sát mặt… 
Kinh khiếp hơn Ất Dậu, tàn khốc hơn Mậu Thân, cao hơn bão tố, phá nát hơn hồng thủy. Mùa Hè năm 1972- Mùa Hè máu. Mùa Hè của sự chết và tan vỡ toàn diện.
 
Nếu không có trận chiến mùa Hè năm 1972, thì cũng chẳng ai biết đến Charlie, vì đây chỉ là tên quân sự dùng để gọi một cao độ nằm trong chuỗi cao độ chập chùng vùng Tân Cảnh, Kontum.
Charlie, "Cải Cách," hay "C," đỉnh núi cao không quá 900 thước trông xuống thung lũng sông Pô-Kơ và Đường 14, đông-bắc là Tân Cảnh với mười hai cây số đường chim bay, đông-nam là Kontum, thị trấn cực bắc vùng Tây Nguyên.” (Trích trong "Mùa hè đỏ lửa" của Phan Nhật Nam)
 
Charlie bỗng trở thành một địa danh được nhắc nhớ từ sau 4000 quả đạn pháo tới trong một ngày, từ sau người mũ đỏ Nguyễn Đình Bảo nằm lại với Charlie. (Trích lời giới thiệu trong CD Chiến tranh và hòa bình của Nhật Trường Trần Thiện Thanh)
 
Cho đến bây giờ cũng ít người biết rằng tôi chính là “đứa bé thơ” với “tấm khăn sô bơ vơ ” trong bài hát “Người ở lại Charlie” của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh. Và tôi lớn lên cùng với ký ức về một người Cha hào hùng như vậy.
 
Tôi không thần tượng Cha tôi từ một bài hát viết về người, cũng không thần tượng từ một hai trận đánh trong cuộc đời binh nghiệp của người, mà tôi thần tượng Cha mình từ chính cuộc đời của Người. Trải qua biết bao thăng trầm đời binh nghiệp và cuối cùng người đã được giao làm tiểu đoàn trưởng của tiểu đoàn “Song kiếm trấn ải” (biệt danh của tiểu đoàn 11 nhảy dù), một trong những tiểu đoàn được xem là thiện chiến nhất của quân lực Việt Nam Cộng Hòa thời bấy giờ. Nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc Cha tôi là một người khát máu hung tàn, mà ngược lại hoàn toàn, mọi người đều nhớ về hình ảnh Cha tôi như là một võ sĩ đạo đúng nghĩa : giỏi võ, dũng cảm và cao thượng. Thời bấy giờ có mấy ai dám đánh một sĩ quan của Mỹ, vậy mà Cha tôi đã làm điều đó khi người sĩ quan đó dám làm nhục một người lính Việt Nam (chuyện này tôi được nghe bác ruột tôi kể lại). Có tiểu đoàn nào trong quân đội mà luôn gọi Tiểu đoàn trưởng bằng tên thân mật “Anh Năm”?, nhất là trong binh chủng Nhảy dù, việc phân chia cấp bậc luôn được tôn trọng và đặt lên hàng đầu. Vậy mà trong tiểu đoàn 11 Nhảy dù, tất cả mọi người từ lính đến sĩ quan chẳng ai gọi Cha tôi là Trung tá cả, mà luôn gọi là Anh Năm, và “Anh Năm” thường hay nói với mọi người trong tiểu đoàn rằng : “Tụi mày thì chẳng biết mẹ gì, nhưng tất cả tụi mày tao đều coi là em tao hết”
 
“Anh Năm, Ngoài đời Anh sống hào sảng, phóng khoáng và thật "giang hồ" với bằng hữu anh em, còn trong quân ngũ, Anh như một cây tùng ngạo nghễ giữa bão táp phong ba, Anh không nịnh cấp trên đè cấp dưới, Anh chia xẻ vinh quang buồn thảm với sĩ quan và binh sĩ thuộc cấp. Anh sống hùng và đẹp như thế mà sao lúc ra đi lại quá phũ phàng!? Tôi về lại vườn Tao Ðàn, vẫn những hoa nắng tròn tròn xuyên qua khe lá, lấp loáng trên bộ đồ hoa ngụy trang theo mỗi bước chân. Cây vẫn xanh, chim vẫn hót, ông lão làm vườn vẫn lom khom cầm kéo tỉa những chùm hoa loa kèn, những cụm hoa móng rồng và những bụi hồng đầy mầu sắc. Bên gốc cây cạnh căn lều chỉ huy của Anh hồi tháng trước khi còn đóng quân ở đây, tôi thấy có bó hồng nhung đỏ điểm vài cánh hoa loa kèn trắng.
Chống đôi nạng gỗ xuống xe, tiếng gõ khô cứng của đôi nạng trên mặt đường khiến ông lão ngẩng đầu và nhận ra tôi. Xiết chặt tay ông cụ, trong ánh mắt già nua chùng xuống nỗi tiếc thương, chòm râu bạc lưa thưa phất phơ trước gió. Ông cụ đọc báo, nghe đài phát thanh nên biết Anh đã ra đi, nên sáng nào cũng để một bó hoa tưởng nhớ và tiễn đưa Anh. Cụ mời tôi điếu thuốc Quân Tiếp Vụ, rồi ngồi xuống cạnh gốc cây, tay vuốt nhẹ trên những cánh hồng, sợi khói mỏng manh của điếu thuốc nhà binh quện trong tiếng nói:
"- Thuốc lá Ông Quan Năm cho, tôi vẫn còn đủ dùng cho đến cuối năm. Mấy chục năm nay tôi mới gặp một ông quan nói chuyện thân mật và tốt bụng với những người dân như tôi. Người tốt mà sao Ông Trời bắt đi sớm như vậy!? " (Trích trong "Máu lửa Charlie" của Đoàn Phương Hải)
 
Cha tôi đã sống như thế nào mà những người ít ỏi còn sống sót trở về sau trận chiến tại đồi Charlie đều nói là họ thật hối tiếc khi không được nằm xuống cùng Cha tôi ở đó.
 
“Tô Phạm Liệu cảm thấy lẻ loi ở cái đại hội y sĩ có nhiều những người “mặc quần mới áo đẹp” và “ăn to nói lớn”, thích “nhảy đầm” và “xếp hàng để lên hát”... Trong cơn say, anh nói là phải chi trước kia, mười mấy năm trước kia, anh được “ở lại Charlie” với Trung Tá Nguyễn Đình Bảo, với các bạn nhảy dù thì “sướng hơn nhiều.” (Trích trong "Tô Phạm Liệu : người trở lại Charlie" của Phạm Anh Dũng)
 
Viên sĩ quan cố vấn Mỹ Duffy cho tới tận bây giờ vẫn còn luôn mang trong người những hoài niệm về Cha tôi và trận chiến tại Charlie. Mỗi lần tham gia các cuộc gặp gỡ của hội cựu chiến binh Việt Nam (trong đó có một số hiện đang là tướng lãnh cao cấp trong quân đội Mỹ) ông ta đều hỏi mọi người “Tụi mày có từng tham gia trận Charlie không, tụi mày có ai từng chiến đấu cạnh Colonel Bao (Trung tá Bảo) chưa? Thế thì tụi mày còn xoàng lắm. Và hàng năm cứ mỗi lần sinh nhật của mình, ông ta đều đặt một ổ bánh kem làm hình một ngọn đồi và ghi chữ Charlie lên đó. (Chuyện này do Chú Đoàn Phương Hải khi về Việt Nam năm 2011 thuật lại cho tôi nghe)
 
Cha tôi đã sống như thế nào để một người Mỹ phải luôn khắc trong tâm khảm những hoài niệm như vậy?
 
Tôi chỉ có thể kết luận một câu : “Cuộc đời của Cha thật vĩ đại”
 
Ngày hôm nay khi viết về Cha, tôi không biết viết gì hơn, chỉ xin dâng về hương hồn Cha một vài câu thơ nói về khí phách của Người và nơi mà Cha đã gửi lại thân xác của Người vĩnh viễn cho núi rừng Charlie. Ở đây tôi xin dùng từ "Cởi áo trần gian" vì tôi tin rằng Cha vẫn đang khoác một chiếc áo khác và vẫn đang nhìn tôi từ một nơi rất xa…
 
Lặng lẽ ngàn năm chẳng danh xưng
Bỗng chốc một hôm hóa lẫy lừng
Charlie gầm thét trong lửa đạn
Gọi mãi tên người nước mắt rưng
 
Trai thời nỗi chết tựa trên lưng
Khí phách hiên ngang bước chẳng dừng
Charlie vẫy gọi người ở lại
Cởi áo trần gian tặng núi rừng
(Kính dâng tặng hương hồn Cha)
 
Sinh nhật mẹ tôi ngày 11/04. Trước khi hành quân vào Charlie ngày 25/03 Cha tôi đã đặt một chiếc bánh sinh nhật cho mẹ với lời hứa là sẽ về dự sinh nhật của mẹ. Đến ngày sinh nhật mẹ đã không tổ chức mà vẫn chờ Cha về, và cho đến tận bây giờ mẹ vẫn chờ… Tuy nhiên Cha đã thất hứa với mẹ vì ngày 12/04 Cha đã cởi áo trần gian và nằm lại vĩnh viễn với Charlie. Còn tôi, tôi chỉ biết hỏi là tại sao Cha lại không giữ lời hứa với mẹ tôi? Tại sao và tại sao…?...
 
Nguyễn Bảo Tuấn

Nguyễn-Xuân Nghĩa


Putin và Canh Bạc Ukraine

Mạnh vì gạo, bạo vì tiền - mà cả hai đều thiếu...

Sau ba tháng biến động có máu đổ, Ukraine bước qua giai đoạn chuyển tiếp - là bình thường hóa sinh hoạt chính trị trong hoàn cảnh bất thường về cả an ninh lẫn kinh tế: xứ sở có đầy tai ương này đang bị nguy cơ vỡ nợ - ở bên ngoài thì gặp họa ngoại xâm.

Sau một Thế vận hội hào nhoáng, Tổng thống Vladimir Putin của Nga gặp thất bại tại Ukraine bèn lập tức phản công bằng cách biểu dương sức mạnh quân sự. Nga là cường quốc quân sự chứ không tầm thường, thế giới Âu-Mỹ chẳng nên coi nhẹ sau vụ Ukraine.

Ta hãy lạnh lùng điểm quân tính số xem chuyện thực hư của tình trạng cực kỳ bất thường này.
* * *

Tại Ukraine, vừa lên nhậm chức thì chính quyền lâm thời, tức là còn non yếu, báo động thế giới rằng xứ này có thể bị vỡ nợ và cần 35 tỷ đô la, tương đương với 20% Tổng sản lượng cỡ 175 tỷ.

Một cách cụ thể thì hàng tháng, Ukraine phải thanh toán một tỷ đô tiền nhập cảng khí đốt của Nga, mà nội Tháng Giêng thì đã mất hơn một tỷ trả nợ và một tỷ bảy tung ra để cấp cứu đồng bạc bị mất giá 15%. Dự trữ ngoại tệ bị hao hụt nặng nên chỉ đủ cho vài tháng nhập cảng, hay đủ cho việc trả nợ cả năm nay, là 17 tỷ. Vì vậy, đã có tin đồn là chính quyền hết tiền trả lương bổng và hưu liễm. Đúng lúc đó, Bắc Kinh nhanh nhảu báo tin là đòi Ukraine trả nợ ba tỷ đô la!

Trong một thế giới bình thường thì Ukraine có thể trông cậy vào 15 tỷ đô la của Nga và 20 tỷ đô la của Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF để tạm thoát cơn hoạn nạn. Nhưng thế giới này không bình thường.

IMF và các nước trong Liên hiệp Âu châu đều đồng ý – như đã từng – là cho Ukraine vay tiền để cứu nguy kinh tế với điều kiện là phải cải cách cơ chế quá lệch lạc, đầy chứng tật tham ô đã có từ thời xã hội chủ nghĩa. Với những khó khăn hiện nay của khối Euro, Liên Âu không thể đòi người dân của mình thắt lưng buộc bụng để cứu nguy các đại gia hay tài phiệt Ukraine. IMF cũng có những quy tắc viện trợ cấp cứu để chữa bệnh chứ không nuôi bệnh.

Người ta có thể thông cảm với lập trường khắt khe đó.

Nhưng khi chế độ của các đại gia và tài phiệt vừa cáo chung, chính quyền lâm thời tại Kiev vẫn phải lo cho nạn nhân của chế độ này. Và có thoát cơn nguy khốn thì mới nói đến việc chấn chỉnh. Đang lúc thập tử nhất sinh trên giường bệnh mà đòi bệnh nhân kiêng cữ và tập chạy một mình thì đấy là "giải phẫu không có thuốc mê" - và sẽ làm chính quyền lâm thời lập tức lâm nạn!

Phía bên kia, đầu gấu Putin quả là có hứa cho vay 15 tỷ Euro nhưng cũng với điều kiện.

Điều kiện đó là chối từ việc hội nhập với Âu Châu mà bước theo Nga vào Liên minh Quan thuế Âu-Á. Chế độ Viktor Yanukovich chọn hướng đó nên mới gặp chống đối, và ra lệnh nã súng vào dân nên mới bị lật đổ. Khi biến động xảy ra, Nga đã giải ngân ba tỷ thì lập tức xiết lại hầu bao nên 15 tỷ đô la vẫn treo lơ lửng, trong quỹ hưu bổng của dân Nga.

Không chỉ xiết nợ và đòi tiền một xứ láng giềng vừa ra khỏi bóng rợp của mình, Putin còn chứa chấp lãnh tụ Viktor Yanukovich bị Ukraine truất phế và truy nã, và biểu dương khí thế côn quang của mình. Đó là cuộc thao dượt quân sự được thông báo hôm Thứ Tư 26.
* * *

Theo chiều kim đồng hồ, Liên bang Nga có bốn Quân khu, mỗi Quân khu do một Thượng tướng ba sao làm Tư lệnh. Quân khu miền Nam nằm giữa Hắc hải và biển Caspian – bên trong có Hạm đội Hắc hải tại bán đảo Crimea; Quân khu miền Tây nằm tiếp giáp với Ukraine, Belarus, ba nước Cộng hoà Baltic và Phần Lan kéo lên mạn cực Bắc; Quân khu miền Trung trải rộng từ miền Tây đến Trung Á và Tây Bá Lợi Á; Quân khu miền Đông là cả khu vực Viễn Đông tiếp cận với Trung Quốc, Tây Thái Bình Dương và tiểu bang Alaska của Mỹ. Lối tổ chức này là do Vladimir Putin ấn định từ năm 2010 trở về sau khi tiến hành cải cách quân sự.

Hôm Thứ Tư 26, trong khi Ukraine tần ngần đếm lại két bạc cạn đáy thì Tổng thống Putin rồi Tổng trưởng Quốc phòng, là Thống tướng bốn sao Sergei Shoigu, ra lệnh tập trận tại Quân khu miền Tây và Quân khu miền Trung, "để trắc nghiệm khả năng ứng chiến của quân đội Nga - chứ không liên hệ gì đến tình hình Ukraine".

Trong cuộc cờ này, Putin dàn ra 150 ngàn quân, 90 chiến đấu cơ, 880 chiến xa, 1200 đại pháo và hơn trăm trực thăng. Nhưng các đơn vị của Quân khu miền Nam và tại Crimea thì "án binh bất động", dù trụ sở Quốc hội Crimea đã bị phe thân Nga chiếm đóng và phất cờ lung tung. Dĩ nhiên là cờ Nga.

Trong quá khứ, chuyện thao dợt gọi là thường kỳ ấy chẳng có gì là bất thường, nếu nó không mở màn cho một vụ xâm lấn quân sự. Hồi Tháng Tám năm 2008, trước khi Putin đưa quân vào hai khu vực tự trị của Georgia là Abkhazia và Nam Ossetia, Quân khu Bắc Caucasus của Nga cũng đã tập trận nhiều lần!

Rút kinh nghiệm Georgia - điều bất ngờ cho Hoa Kỳ và Liên Âu thời ấy, than ôi - người ta thấy ngoài trò diễu võ, Putin còn có ngón đòn "con dấu", khắc bằng củ đậu: Nga rộng tay đóng dấu chứng nhận quốc tịch và thẻ thông hành Nga cho công dân của hai Cộng hoà Abkhazia và Nam Ossetia. Sau đó, các "công dân mới" của Nga kêu cứu Moscow đổ quân vào bảo vệ trước nguy cơ đàn áp của Chính quyền Georgia tại Tbilisi.

Lần này, Putin cũng chuẩn bị con dấu cho dân Ukraine thân Nga tại bán đảo Crimea.

Vì vậy, dù Putin và Shoigu đều nói cuộc thao dợt không liên quan gì tới Ukraine và dù Quân khu miền Nam chưa tham dự, người ta vẫn thấy hoài nghi. Putin có thể muốn tái diễn chuyện Georgia.

Lạc quan hơn theo lý luận phản chiến hay chủ hòa, thì có thể ông ta chỉ cần nhắc Tây phương và các nước lân bang, rằng Liên bang Nga thời này hết là nước Nga suy yếu của 15 năm trước.

Ngày nay, Nga đã có thừa khả năng quân sự để trở lại vị trí cường quốc toàn cầu. Trước tiên là để hoàn thành năm nhiệm vụ chiến lược do Putin đề ra cho quân đội từ cuộc cải cách năm 2010: 1) tôn trọng luật lệ quốc tế, 2) trong một thế giới đa cực (thay vì độc bá của Mỹ!), 3) duy trì sự hữu hảo với các nước, 4) mà vẫn bảo vệ mạng sống và nhân phẩm của công dân Nga - ở bất cứ nơi nào, và 5) xây dựng ảnh hưởng trong các khu vực trọng yếu cho quyền lợi của Liên bang Nga. Màn biểu dương quân sự lần này chỉ cần khẳng định năm tôn chỉ có vẻ hiếu hòa kể trên.

Nhưng khốn nỗi hai khoản sau cùng - bảo vệ kiều dân và ảnh hưởng - đều hứa hẹn chuyện nháng lửa.

Đó là khi kiều dân Nga kêu cứu tại Crimea và khi Tây phương (Hoa Kỳ, Liên Âu và Minh ước NATO) lại đòi quảng bá những giá trị tinh thần của Âu Châu vào sáu nước miền Đông còn nằm trong quỹ đạo Nga, là Georgia, Ukraine, Armenia, Moldovia, Belarus và Azerbaijan!

Số là một năm sau khi Putin đẩy lui đà Tây tiến của Georgia, năm 2009, Liên Âu phát huy sáng kiến xây dựng thế đối tác với miền Đông (Eastern Partnership) do Ba Lan và Thụy Điển đề nghị, với hậu quả ngày nay là gây biến tại Ukraine, và đe dọa "công dân Nga" tại Crimea....

Vì vậy, sau quyết định của Nga tại Crimea và hai Quân khu, các Ngoại trưởng Ba Lan, Hoa Kỳ, hay Tổng trưởng Quốc phòng Đức cùng Tổng thư ký NATO, v.v... đều lên tiếng cảnh báo. Và các Tổng trưởng Quốc phòng của 28 thành viên NATO mời nhau họp hành ngày 27 tại Bruxelles. Chắc là sẽ có những tuyên bố nảy lửa như pháo ran.

Trong một bài bình luận ỡm ờ ("Lãnh đạo từ sau lưng quần chúng"), người viết này có gợi ý là Tổng thống Barack Obama nên bất ngờ qua Bruxelles vào ngày 24 vừa qua để vừa hạ nhiệt tại Ukraine và nói chuyện phải quấy với Putin. Dĩ nhiên là Obama bận chuyện khác và cương quyết lãnh đạo từ đằng sau! Chưa kể là ông còn cần Putin giải quyết cho mình hồ sơ Syria và Iran, quan trọng hơn cho nước Mỹ của ông ta.

Đúng lúc đó, lúc này, Tổng trưởng Quốc phòng Mỹ lại đề nghị cắt ngân sách và giảm quân số Bộ binh tới mức... Tiền chiến, trước Thế chiến II và thời Chiến tranh lạnh. Lạ chưa?

Cho nên, sau những phát biểu ồn ào, thì Liên Âu sẽ ngỡ ngàng và Ukraine lại bẽ bàng, và Putin có thể "thu hồi" Crimea do Nikita Krushchev lỡ dại trả cho Ukraine vào năm 1954. Rồi sẽ nuốt trọn vào bụng mối nguy của người Thát Đát - Tatars gốc Thổ, theo Hồi giáo. Họ dân bản địa của bán đảo đã từng bị Stalin tàn sát và đánh đuổi khỏi Crimea và nay không yên tâm khi thấy Nga lại đòi tiếp thu Crimea.

Nhưng trước khi gạt lệ cho dân Ukraine đáng thương và đáng kính trọng, thì cũng nên công bằng nhìn vào hầu bao của Putin trong canh bạc có vẻ xả láng này.
* * *

Từ năm năm nay, Vladimir Putin có tham vọng hiện đại hóa quân lực và mở tầm ảnh hưởng ra khỏi khu vực truyền thống của Đế quốc Nga. Tham vọng dễ hiểu của một cường quốc đã vang bóng một thời. Vang bóng một thời vì quân lực Nga chưa ra khỏi di hại cộng sản: có vẻ rất mạnh trên nền móng kinh tế rất yếu (nghe cứ như chuyện Trung Quốc thời nay!)

Sau 15 năm cố gắng của Putin, từ 1999 đến nay, quân lực Nga vẫn thuộc loại lạc hậu, về trang bị, kỹ thuật và khả năng. Muốn có cái lực cao bằng cái thế, Putin vẫn phải chọn ưu tiên là gạo hay súng, kinh tế hay an ninh. Như các lãnh tụ Xô viết, ông ta đã chọn. Và càng tự tin là làm được khi Tổng sản lượng của Nga đã tăng hơn gấp bảy trong 10 năm, từ hơn 300 tỷ năm 1995 đến nay là 2.200 tỷ.

Nhưng chuyện cụ thể là sẽ phải gia tăng ngân sách quốc phòng chừng 700 tỷ đô la trong 10 năm, so với 90 tỷ hiện nay. Với điều kiện là dầu thô vẫn trên trăm bạc một thùng. Ngân sách quân sự của Nga được dự phóng trên kịch bản là dầu thô ở mức 117 đô la. Là chuyện hết còn! Chưa kể là 63 trong 83 địa phương của Nga, từ các tỉnh, oblast đến các nước Cộng hoà linh tinh, đều bị bội chi, mắc nợ và có thể vỡ nợ nếu không được trung ương cấp cứu.

Ngoài giới hạn về ngân sách, phải tăng đến độ hụt hơi như Mikhail Gorbachev đã gặp sau mấy thập niên duy ý chí của Leonid Brezhnev, Putin còn bị kẹt là... thiếu người.

Khả năng trưng binh có hạn cho một dân số bị lão hóa, mà nếu có tăng lương lính để tuyển người thì kẹt ngân sách. Nga thiếu 300 ngàn để giữ quân số ở mức 800 ngàn như trù tính. Chi tiết bất ngờ ấy là con bài rất bèo trong canh bạc.

Giới hạn thứ ba còn chết người hơn. Hệ thống trang bị quân sự của Nga bị lỗi thời ít ra một phần tư. Ba phần tư là tàn dư sản xuất từ thời Xô viết. Vào năm 2010, Chỉ tiêu của Putin là trong 10 năm phải hiện đại hóa được 70%, mỗi năm nâng cấp 11% cho tới năm 2020. Chưa nói đến yếu tố kỹ thuật hay công nghệ chiến tranh, cả một hệ thống tiếp liệu và sản xuất võ khí của Nga vẫn bị ngộp trong quy cách Xô viết, và quyền lợi cục bộ đính kém từng phẩm vật.

Nói theo ngôn ngữ cờ bẻo, đấy không là con tẩy xì mà là tẩy sất. Lá bài lủng.

Cho nên, Liên bang Nga của Putin có thể uy hiếp được Ukraine và thôn tính bán đảo Crimea. Nhưng nếu muốn vươn ngang tầm cao thời đại thì sẽ lại bắt trớn Liên Xô. Vì lực bất tòng tâm nên hụt hơi mà chết. Khi ấy, chúng ta mới nhớ đến cuộc thi đua võ trang cuối thời Chiến tranh lạnh. Ngày nay, nếu Hoa Kỳ mà suy tính như vậy thì quả là ác liệt.

Mà hơi ác....

Nguyễn-Xuân Nghĩa