Đời tôi: Một chuỗi đổi thay
Video : NDA interview
Tôi được sinh ra và lớn lên tại một làng quê nhỏ bé và nghèo nàn trong thời chiến tranh Việt Nam. Thời thơ ấu của tôi, cũng giống như các bạn cùng trang lứa ở miền quê, buổi sáng cắp sách đến trường, buổi chiều ra đồng chăn bò và phụ giúp cha mẹ những công việc vặt vãnh bên nương khoai, ruộng lúa...
Ngay sau khi vừa học xong tiểu học, để theo đuổi ước mơ của mình, tôi đã xin phép cha mẹ nộp đơn thi vào tiểu chủng viện thánh Phaolô thuộc giáo phận Xuân Lộc. Tôi trúng tuyển và từ giã gia đình ra đi lúc vừa tròn 12 tuổi để bắt đầu một cuộc đời mới... Nhưng rồi chiến tranh càng ngày càng khốc liệt và biến cố 30-04-1975 đã “thay trắng đổi đen” tất cả. Sau 4 năm vừa “làm ruộng” vừa tiếp tục “tu chui” với một tương lai quá mịt mù đen tối, tôi đã quyết định xin ra khỏi chủng viện vào cuối năm 1979 để tìm đường vượt biên.
Sau hơn 3 năm trời long đong lận đận, sống lang thang không có “hộ khẩu”, cuối cùng tôi cũng đến được bến bờ tự do. Tôi may mắn được phái đoàn Mỹ nhận cho định cư theo diện nhân đạo (ở trại tỵ nạn chúng tôi gọi là diện “hốt rác”) vì tôi đã quá tuổi để hưởng diện “cựu quân nhân công chức” của cha mẹ, và cũng chưa đủ lớn để đi lính hay làm việc cho chính phủ trước năm 1975, và cũng không có thân nhân bà con ở Mỹ để làm giấy tờ bảo lãnh. Tôi được một gia đình người Mỹ bảo lãnh tới một nông trại cách thành phố Pittsburgh, tiểu bang Pennsylvania gần 2 giờ lái xe! Cái nghiệp “nhà nông” quả thực đã gắn liền với vận mệnh cuộc đời tôi. Tôi đã từ giã “ruộng vườn” của cha mẹ để đi tu, nhưng sau năm 1975 lại phải “làm rẫy làm ruộng” kiếm sống qua ngày để tiếp tục “tu chui”, và bây giờ lại trở về với “đồng không mông quạnh” vì gia đình người bảo trợ “tưởng lầm” tôi là người làm nghề nông rất giỏi, có thể giúp họ tiếp tục “duy trì và phát triển nông trại” vì tất cả 9 người con trong gia đình đều kẻ trước người sau khăn gói ra đi...
Sau mấy tháng “làm ruộng” ở nông trại của người bảo trợ, một lần nữa, tôi lại ra đi. Tôi quyết định dọn về vùng thủ đô Hoa Thịnh Đốn để tiếp tục học vì trong đầu vẫn nghĩ ở Mỹ cũng giống như ở Việt Nam trước năm 1975 là phải về Sàigòn, Thủ Đức mới dễ dàng theo học đại học. Sau khi đã ổn định nơi ăn chốn ở tại Virginia, tôi đã liên lạc với văn phòng “Ơn Gọi” của giáo phận để tìm cách “bắt đầu lại” ước mơ “làm linh mục”, nhưng lúc bấy giờ họ đòi phải có quốc tịch và tốt nghiệp đại học ở Mỹ, nên tôi đành bỏ cuộc và đổi đời. Tôi tự nhủ với lòng mình thôi thì không làm bác sĩ “tâm hồn” được thì học làm bác sĩ chữa bệnh phần xác cho người ta cũng tốt, nhưng rồi tôi lại phải dẹp bỏ ước mơ học làm bác sĩ vì học phí quá cao, thời gian học rất lâu và cũng khó tìm được chỗ thực tập khi tuổi đời khá cao vì tôi phải vừa làm vừa học. Tôi quyết định theo học ngành Vi Tính (Data Processing, sau này đổi thành Information Technology) để mau chóng kiếm được việc làm, trước là tự nuôi thân, sau là giúp đỡ gia đình cha mẹ và các em, các cháu đang vất vả kiếm sống qua ngày ở Việt Nam.
Tôi ra trường và đi làm chuyên viên kỹ thuật từ Programming tới System Administration, rồi Database Administration tới Networking và ERP... Công việc tương đối ổn định, cấp trên và đồng nghiệp quý mến, nhưng rồi một lần nữa tôi phải “thay đổi” khi được chọn để đi vào ngành “quản trị” (management). Tôi có thể từ chối hoặc đi tìm một việc làm khác, nhưng một ông xếp người Mỹ đã phân tích và hướng dẫn cho tôi hiểu những giới hạn trong tương lai lâu dài nếu tiếp tục làm chuyên viên kỹ thuật nên tôi đã nghe theo. Lý do quan trọng nhất khiến tôi thay đổi là càng lớn tuổi, đầu óc mình sẽ càng chậm lại nên không thể cạnh tranh với các bạn trẻ về những chuyên môn trong ngành kỹ thuật; thêm vào đó, lương bổng và quyền lợi của một chuyên viên bình thường cũng ít hơn một thành viên trong ban quản trị. Thế là sau 10 năm làm chuyên viên kỹ thuật, tôi đã “chuyển ngành” qua làm “quản trị” (management) cho tới hôm nay, tính ra cũng đã 15 năm.
Cuộc đời của tôi, từ ngày thơ ấu cho đến hôm nay, từ một cậu bé một buổi đi học, một buổi đi chăn bò ở một làng quê hẻo lánh mang tên Bình Giả cho tới hôm nay làm Senior Vice President cho National Geographic ở thủ đô Hoa Thịnh Đốn, tất cả gom lại chỉ là một “ước mơ chưa tròn” vì tôi đã phải thay đổi thường xuyên để thích nghi với hoàn cảnh và tiếp tục bước đi... Và chắc chắn tôi sẽ còn phải đổi thay nhiều lần nữa cho tới khi nhắm mắt xuôi tay vì như tôi đã nói từ đầu: Đời tôi chỉ là một chuỗi đổi thay (My Life Story: Changed, changed, and changed again)!
Phần Bạn: Hãy Chuẩn Bị và Sẵn Sàng
(Your Life – Your Career: Be prepared and ready)
Cuộc sống của bạn sẽ rất buồn chán và tẻ nhạt nếu không có những “ước mơ đẹp” để làm động lực thúc đẩy mình vươn lên. Ước mơ càng lớn càng gặp nhiều khó khăn trở ngại; do đó, để đạt tới đích, bạn phải tìm cách “chia nhỏ” ước mơ lớn thành những bước nhỏ để thực hiện và tự thưởng cho chính mình khi đạt được một thành công nho nhỏ; thêm vào đó, bạn cũng phải thường xuyên tự vấn lòng mình để xem ước mơ của mình có còn thích hợp hay không và thay đổi tuỳ theo hoàn cảnh, và có khi bạn phải tìm cho mình một ước mơ khác thích hợp hơn với khả năng thật của chính mình. Nói tóm lại, để làm hành trang chuẩn bị vào đời, ngay từ bây giờ, bạn hãy “dream BIG” nhưng phải “act small” và thường xuyên “review and reward” để khích lệ chính mình; và cuối cùng, bạn phải luôn luôn nhớ rằng không có ước mơ nào là hoàn hảo và hoàn cảnh cũng như con người của bạn sẽ thay đổi theo thời gian nên bạn phải “revisit, revise and reassess” để tìm cho mình một hướng đi thích hợp giữa dòng đời.
Dream BIG: Để có một ước mơ thật LỚN, bạn phải lắng nghe tiếng nói của con tim. Trước hết, bạn phải dẹp lý trí sang một bên, vì nếu bạn dùng lý trí để tìm “ước mơ” cho tương lai bạn sẽ không bao giờ đạt được kết quả. Chính lý trí sẽ bắt bạn phải phân tích tỷ mỉ những khó khăn trở ngại, những sợ hãi vu vơ và không dám hướng lên cao vì ngại khó. Hãy để con tim điều khiển lý trí trong lúc này để tìm cho mình một ước mơ thật đẹp. Dệt mộng đâu có tốn tiền; do đó, bạn hãy thả lỏng trí óc để mơ mộng đi theo cảm xúc của con tim...
Act small: Sau khi đã có một “ước mơ lớn”, bạn phải “đập nó ra thành từng mảnh nhỏ” (break it up) bằng cách ghi lại những chi tiết cần thiết, những bước nho nhỏ phải làm để từng bước đưa bạn tiến gần tới đích. Đây là lúc bạn phải “bỏ quên con tim” để dùng lý trí phân tích kỹ lưỡng “sở trường, sở đoản” của chính mình và những việc cần làm để đạt được ước mơ. Chắc chắn bạn sẽ gặp phải rất nhiều khó khăn, có lúc tưởng chừng không thể vượt qua được; do đó, bạn phải kiên trì học hỏi, nghiên cứu và tìm người giúp đỡ, hướng dẫn mình những cách thức “vượt khó”, và điều quan trọng hơn nữa là làm quen và kết bạn với những người có cùng “ước mơ” để có bạn đồng hành vì đi một mình rất buồn chán và khó thành công hơn là đi chung với bạn bè cùng chí hướng.
Review & Reward: Sau khi đã soạn thảo được một chương trình hành động với những bước nho nhỏ, bạn hãy bắt đầu ngay chứ đừng chần chờ sắp xếp một ngày thuận tiện mới bắt đầu. Bạn cứ theo danh sách để bắt đầu những việc cần làm hôm nay, tuần này, tháng này... rồi “check off” (gạch bỏ) trong danh sách để ghi nhận mình đã vượt qua được từng bước nhỏ và tự thưởng cho mình những món quà nho nhỏ khi mình đã hoàn tất được một bước. Chính những món quà tự thưởng cho mình sẽ là động lực thúc đẩy bạn cố gắng vươn lên từng ngày (maintain your momentum). Bạn phải thành thật với chính mình, nếu sai thì sửa. Ai trong chúng ta cũng có lúc lầm lỗi hay đi lạc đường, điều quan trọng là biết sửa đổi để vươn lên. Để đạt được ước mơ của mình, bạn phải kiên trì từng bước đi lên chứ không thể đi tắt (no shortcut) vì “đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi mà chỉ khó vì lòng người ngại núi e sông.” (Nguyễn Bá Học)
Revisit, Revise & Reassess: Con người chúng ta, ai cũng thay đổi theo dòng thời gian, hoàn cảnh xã hội, tuổi tác và kinh nghiệm sống... Do đó, thỉnh thoảng, ít là mỗi năm một lần, bạn phải suy nghĩ, tìm hiểu và thay đổi những điều cần thiết để giúp bạn đạt được ước mơ ban đầu. Rồi cũng có khi bạn phải tìm kiếm một ước mơ mới vì càng ngày bạn càng nhận ra ước mơ cũ không còn thích hợp với con người hiện tại của bạn trong hoàn cảnh mới. Đừng thất vọng hay nản chí. Bạn cứ việc thả lỏng đầu óc và lắng nghe tiếng nói mới của con tim để tìm một ước mơ mới và bắt đầu lại. Những thành quả bạn đạt được trên bước đường đi tìm ước mơ cũ vẫn có giá trị rất lớn trong việc soạn thảo chương trình mới để tạo dựng sự nghiệp cho tương lai của bạn.
Sau khi đã tìm được một ước mơ mới, điều quan trọng nhất là bạn phải quên đi ước mơ cũ (let go of old dream) và bắt đầu lại ngay khi có thể. Hãy xem đó là một giấc mộng đẹp, một kỷ niệm cũ rất đáng trân quý nhưng không quá luyến tiếc để rồi không thể bắt đầu lại với một ước mơ mới. Giấc mơ nào cũng đẹp nhưng để tạo được sự nghiệp, chúng ta phải tìm cho được một ước mơ thích hợp với hoàn cảnh sống của chính mình. Ai trong chúng ta cũng phải làm việc để kiếm sống, nhưng nếu được làm một công việc thích hợp với khả năng và sở thích của mình thì cuộc sống sẽ hạnh phúc hơn.
Khi mới chia sẻ với các bạn về việc chuẩn bị cho tương lai của mỗi người, tôi đã nói tới một ước mơ thật LỚN (Dream BIG). Tôi đã viết hoa chữ BIG vì tôi muốn nhấn mạnh thêm một điều là chữ BIG đó cũng là chữ viết tắt của “Believing In God”. Ai trong chúng ta cũng nhận thức được rằng sức người có hạn và chúng ta tin tưởng vào sự trợ giúp của đấng thiêng liêng là Thiên Chúa, là Thượng Đế, là Đức Phật, là Ông Bà Tổ Tiên... Chính niềm tin đó cũng là một yếu tố rất quan trọng giúp chúng ta vượt qua những lúc khó khăn trong cuộc sống.
Tôi cầu chúc tất cả mọi người đều tìm được ước mơ đích thực của chính mình và vạch ra một con đường thiết thực để từng bước tạo dựng tương lai sự nghiệp đúng với sở thích của mỗi người vì “có công mài sắt có ngày nên kim” (If you polish a piece of iron long enough you can make a needle).
Tôi viết bài này theo đề nghị của một số phụ huynh đã tham dự và lắng nghe tôi chia sẻ bằng tiếng Anh với các bạn Thanh Sinh Công (Thanh Niên / Sinh Viên – Học Sinh Công Giáo) tại vùng thủ đô Hoa Thịnh Đốn với chủ đề “Finding Your Passion – Pursuing Your Career” vào cuối tháng 10, 2011. Tôi sẽ viết theo dàn bài (agenda) của bài chia sẻ với hai phần riêng biệt: My Life Story (changed, changed, and changed again) – Your Life – Your Career (be prepared and ready).
Nguyễn Duy-An
