The Hill We Climb
When day comes, we ask ourselves where can we find light in this never ending shade? The loss we carry, a sea we must wade. We braved the belly of the beast.
We've learned that quiet isn't always peace and the normsand notions of what just is, isn't always justice. And yet the dawn is hours before we knew it, somehow we do it, somehowwe’ve weathered and witnessed a nation that isn't broken but simply unfinished.
We, the successors of a country and a time, where a skinnyblack girl descended from slaves and raised by a singlemother can dream of becoming president, only to find herselfreciting for one.
And yes, we are far from polished, far from pristine, but that doesn't mean we are striving to form a union that is perfect. We are striving to forge our union with purpose, to compose a country committed to all cultures, colors, characters, and conditions of man. And so we lift our gazes not to what standsbetween us but what stands before us. We close the dividebecause we know to put our future first. We must first put our differences aside.
We lay down our arms so we can reach out our arms to one another We seek harm to none and harmony for all. Let the globe, if nothing else, say this is true, that even as we grieved, we grew. That even as we hurt, we hoped.
That even as we tired, we tried. That we’ll forever be tied together, victorious, not because we will never again know defeat, but because we will never again sow division.
Scripture tells us to envision that everyone shall sit under their own vine and fig tree, and no one shall make them afraid.
If we’re to live up to our own time, then victory won't lightenthe blade but in all the bridges we've made, that is the promiseto glade, the hill we climb if only we dare, it's because being American is more than a pride we inherit. It's the past we stepped into and how we repair it.
We've seen a force that would shatter our nation rather than share it, would destroy our country if it meant delaying democracy.
And this effort very nearly succeeded. But while democracy can be periodically delayed, it can never be permanentlydefeated. In this truth, in this faith, we trust. For while we have our eyes on the future, history has its eyes on us.
This is the era of just redemption. We feared -- at its deception. We did not feel prepared to be the heirs of such a terrifyinghour, but within it we found the power to author a new chapter, to offer hope and laughter to ourselves.
So, while once we asked, “how could we possibly prevail over catastrophe?”, now we assert, “how could catastrophe possiblyprevail over us?” We will not march back to what was, but move to what shall be, a country that is bruised but whole, benevolent but bold, fierce and free. We will not be turnedaround or interrupted by intimidation.
Because we know our inaction and inertia will be the inheritance of the next generation. Our blunders become theirburdens. But one thing is certain. If we merge mercy with might and might with right, then love becomes our legacy and change, our children's birth right.
So let us leave behind a country better than one we were left with, every breath from my bronze pounded chest, we will raisethis wounded world into a wondrous one. We will rise throughthe gold-limbed hills in the west, we will rise from the windswept northeast where our forefathers first realizedrevolution. We will rise from the lake-rimmed cities of the Midwestern states.
We will rise from the sun-baked South. We will rebuild, reconcile, and recover, in every known nook of our nation, in every corner called our country, our people diverse and beautiful, will emerge battered and beautiful.
When day comes, we step out of the shade, aflame and unafraid.
The new dawn blooms as we free it for there is always light if only we're brave enough to see it, if only we're brave enough to be it.
Amanda Gorman
Ghi chú
*
Khi ngày đến phân vân ta tự hỏi,
ánh sáng nơi đâu trong bóng tối vô tận này?
Mất mát ta mang theo
Một vùng biển sâu ta phải vượt.
Vẫy vùng trong lòng con quái vật.
Ta học rằng lặng yên
không cùng nghĩa với có được hòa bình,
Chuẩn mực, ước lệ về “công bằng”
không phải lúc nào cũng là công lý
Và trước khi ta nhận ra
bình minh đã xuất hiện
Bằng cách nào đó, ta làm được.
Bằng cách nào đó, sóng gió ta vượt qua,
Ta chứng kiến một quốc gia không tan vỡ,
chỉ thiếu vẹn toàn.
Chúng ta, người kế vị một đất nước dưới một thời mà cô gái da đen gầy gò
xuất thân từ cội nguồn nô lệ,
được dưỡng nuôi bởi người mẹ đơn thân
có cái ước mơ trở thành tổng thống,
để một ngày kia thấy mình được đọc thơ cho người
Và dĩ nhiên chúng ta không bóng lộn,
chẳng nguyên trinh,
nhưng cũng không đồng nghĩa chúng ta
đang nỗ lực tạo thành một khối hoàn hảo.
Mà chúng ta đang hướng về một khối chung cùng mục đích.
Để có một đất nước với cam kết chung cho tất cả văn hóa, màu da,
tính cách và điều kiện của con người.
Thế nên ta nâng tầm nhìn của mình,
không phải để chỉ thấy những gì đứng giữa chúng ta,
mà là những gì đứng ngay phía trước
Khép lại khoảng cách vì ta biết đặt tương lai của mình trên hết,
Trước tiên chúng ta phải gác đi sự khác biệt của mình,
Buông súng dao xuống đi để cánh tay mình có thể vươn đến nhau
Chúng ta không hãm hại nhau và hòa hợp trong tất cả.
Hãy để trái đất, chứ không ai khác, khẳng định điều này:
Rằng ngay cả khi đau buồn, ta đã lớn lên.
Rằng ngay cả khi bị tổn thương, ta đã hy vọng.
Rằng ngay cả khi mệt mỏi, ta đã hết lòng.
Rằng ta sẽ mãi gắn bó bên nhau, cùng chiến thắng.
Chẳng phải vì chúng ta sẽ không bao giờ nếm mùi thất bại,
mà bởi lẽ chúng ta sẽ không gieo rắc rẽ chia.
Kinh thánh cho chúng ta hình dung mọi người sẽ ngồi dưới gốc nho, cây vả của mình,
chẳng làm ai sợ hãi.
Nếu ta sống đúng với ý nghĩa của thời đại,
thì chiến thắng không nằm ở lưỡi dao,
mà nằm ở tất cả những cây cầu mà ta đã xây được
Đó là lời hứa sẽ vượt qua, ngọn đồi ta leo,
chỉ cần chúng ta dám đánh cược
Vì trở thành người Mỹ không chỉ là niềm tự hào mà chúng ta thừa hưởng.
Mà đó là quá khứ mà chúng ta bước vào,
và chúng ta sẽ vá víu nó ra sao
Chúng ta đã thấy một quyền lực có thể làm tan vỡ đất nước này,
thay vì chia sẻ nó.
Sẽ hủy diệt mảnh đất này khi nền dân chủ bị tổn thương.
Và nỗ lực này gần như đã thành công.
Nhưng trong khi nền dân chủ bị trì trệ tạm thời,
nó sẽ không bao giờ có thể bị đánh bại vĩnh viễn.
Sự thật này, đức tin này, ta tin vào,
và khi ta mong ngóng đến tương lai, thì lịch sử vẫn dõi theo từng bước.
Đây là kỷ nguyên của cứu chuộc.
Chúng ta với nỗi sợ buổi đầu khi đất nước khai sinh.
Chúng ta không cảm thấy mình đủ chuẩn bị để trở thành
Người thừa kế một thời khắc kinh hoàng như vậy
Nhưng từ trong đó, ta tìm thấy sức mạnh cho một một chương sử mới tinh,
mang lại hy vọng và tiếng cười cho chính mình.
Cho nên, khi ta từng hỏi:
làm thế nào có thể vượt qua thảm họa,
thì bây giờ ta đã chắc chắn:
làm thế nào mà thảm họa có thể thắng chúng ta?
Chúng ta sẽ không lặp lại lỗi lầm của quá khứ,
mà hướng ra trước mặt:
một đất nước bị tàn phá nhưng nguyên vẹn,
nhân từ nhưng táo bạo,
khốc liệt và tự do.
Chúng ta không quay lưng
hay bỏ dở dang bởi những lời đe dọa
vì ta biết bất động và ù lì từ chính mình
sẽ là di sản cho hậu thế trong tương lai.
Những sai lầm của ta trở thành gánh nặng cho cháu con
Và một điều chắc chắn.
Khi chúng ta hợp nhất lòng trắc ẩn với sức mạnh cùng lẽ phải,
thì yêu thương sẽ trở thành di sản của chúng ta,
và nó sẽ đổi đời quyền khai sinh cho con cháu
Thế nên hãy để lại phía sau
một đất nước
tốt hơn lúc mà chúng ta đã nhận về
Mỗi hơi thở từ lồng ngực thanh xuân, vỗ vào nó,
ta nâng thế giới bị tổn thương này
thành một nơi kỳ diệu.
Chúng ta sẽ vươn lên
từ những ngọn đồi vàng ở phương Tây.
từ vùng Đông Bắc lộng gió, nơi có ông cha chúng ta với cuộc cách mạng đầu tiên.
từ những thành phố ven hồ miền Trung Tây,
và từ phương Nam rực nắng.
Chúng ta sẽ tái thiết, sẽ hòa giải, sẽ phục hồi.
Và mọi ngóc ngách được biết đến của đất nước chúng ta,
mọi ngóc ngách được mang tên là nước Mỹ,
những con người đa dạng và xinh đẹp,
sẽ bước ra mạnh mẽ đẹp tươi, bền bỉ
Khi ngày đến, ta bước ra từ ngọn lửa
chẳng hãi hùng
Bình minh chớm nở khi ta thả tia nắng ra
Vì ánh sáng ta luôn luôn có
chỉ cần ta đủ dũng khí để nhận ra
Nếu ta đủ dũng khí để hoá thân...
*
Ngọn Đồi Ta Leo
Bản dịch của Nghia Bui
Khi ngày đến chúng ta tự hỏi, tìm đâu ánh sáng sau đằng đẵng đêm thâu? Mất mát nào ta đã cưu mang, biển sâu nào chúng ta phải lội. Từ bụng quái thú ta can trường bước tới, cùng bài học yên lặng không đồng nghĩa với yên lành. Trong ý hệ và trong ước lệ, công bằng chắc chi đã là công lý.
Nhưng trước khi ta kịp nhận ra, thì bình minh của mình đã đến. Bằng cách nào đó, ta đã làm được việc. Bằng cách nào đó, ta đã vượt qua và chứng kiến một cường quốc không đổ vỡ, chỉ đơn thuần chưa hoàn thiện. Chúng ta là hậu duệ một dân tộc vào thời điểm có đứa bé gái gầy gò da Đen, tổ tiên nô lệ, lớn nhờ mẹ đơn thân, dám mơ làm tổng thống tuy chỉ được mời đọc thơ tặng ngài.
Thưa vâng, dù chúng ta còn rất xa lịch lãm, và nguyên trinh thì chẳng dám lạm bàn, nhưng không có nghĩa chúng ta muốn dựng nên một đế chế vạn toàn. Ta chỉ muốn tôi luyện một liên minh có chủ đích, trước tác một chính quyền biết tôn trọng mọi văn hoá, màu da, nhân cách và nhân phận.
Ta ngước dòm, không phải để xem điều gì đang xen vào giữa chúng ta, mà những gì đang lừng lững đứng trước. Ta san lấp hố chia rẽ vì biết rước tương lai đặt lên trên và bỏ dị biệt sang một bên. Biết đặt súng xuống để nối rộng vòng tay, vì ta nào muốn hãm hại một ai, chỉ muốn được hài hoà cùng tất cả. Để thế giới, nếu không còn gì nữa, phải công nhận đây sự thật hiển nhiên: bằng nước mắt ta khôn lớn; trong đau đớn ta hy vọng; dù mỏi nhọc ta luôn cố gắng; gắn liền với nhau ta sẽ chiến thắng. Chẳng bởi ta bất khả thất trận, mà vì sẽ không chia rẽ gieo mầm.
Kinh thư nói ta nên tưởng tượng cảnh mọi người dưỡng sức nghỉ ngơi dưới giàn nho và tán sung của họ, không ai sẽ khiến ai phải lo sợ. Thời đại này, nếu ta biết ăn ở đúng theo như nhiệm chức của mình, thanh gươm sẽ không mang lại quang vinh bằng những nhịp cầu tay ta xây dựng. Đó chính là lời nguyện thề của trảng, ngọn đồi ta leo chẳng biết sợ chi bởi khi đã được làm con dân Mỹ, nào chỉ vì niềm kiêu hãnh kế thừa mà còn vì do quá khứ đẩy đưa, ta phải đào chuyện ngày xưa lên sửa. Chúng ta vừa chứng kiến một thế lực nữa muốn rẽ chia thay vì muốn sẻ chia đất nước nhà, thà phá huỷ quốc gia hòng trì hoãn một tiến trình dân chủ. Suýt tí nữa bọn thú đã thành công.
Nhưng dân chủ dù đôi khi đình trệ, không bao giờ chịu vĩnh viễn thua ai. Chúng ta sẽ cậy trông vào sự thật, và niềm tin, để nhìn suốt tương lai như ta sẽ được hài bằng lịch sử. Đã đến thời của công bình cứu chuộc. Ta sợ run khi nó mới khởi đầu. Ta đã không chuẩn bị để tiếp thu những giây phút kinh hoàng chưa từng thấy. Nhưng từ trong khoảnh khắc sinh tử ấy ta đã tìm ra sức mạnh vô biên, và một trang sử mới ta đã lập nên để tặng nhau tiếng cười và hy vọng.
Và nếu như ta có lần hỏi gặng: “Làm thế nào để chống lại tai ương?” Thì giờ đây ta khẳng định kiên cường: “Tai ương đánh bại ta làm sao nổi?”
Ta sẽ không quay trở về chốn cũ mà sẽ đi đến vùng đất tương lai: một quốc gia bầm dập, vẹn hình hài; một đất nước hùng oai nhưng đức hạnh; một dân tộc tự do và dũng mãnh. Ta sẽ không để cho ai hăm doạ khiến ta phải quay đầu hoặc thoái lui, bởi vì nếu ta do dự đắn đo, thế hệ sau sẽ nghiệp duyên lãnh đủ. Lỗi của ta sẽ là cái ách của chúng. Nhưng có điều: nếu kết hợp từ bi cùng sức mạnh và lẽ phải ta đi, thì di sản chúng từ ta tiếp nối sẽ là tình yêu hoán đổi quyền bẩm sinh.
Hãy để lại một đất nước đẹp xinh hơn khi ta rời với mỗi hơi ta thở. Từ bầu ngực bằng đồng tay ta vỗ, hãy dưỡng nuôi một thế giới tổn thương để sản sanh những thế hệ của tình thương. Ta sẽ trỗi dậy từ viễn Tây núi đồi vàng óng. Sẽ trỗi dậy từ Đông Bắc gió lộng, nơi cha ông từng cách mạng khởi cơn. Từ những thành phố Trung Tây vây quanh đại hồ, từ miền Nam nắng nung ta sẽ trỗi dậy. Ta sẽ xây dựng lại, hoà hợp lại, đi tìm lại trong mọi ngõ ngách, mọi góc khuất của mảnh đất gọi là quê hương, những con người đa dạng và đẹp đẽ sẽ hiện nguyên hình đầy vết thương nhưng đẹp đẽ.
Khi ngày đến, từ bóng tối bước ra, ta hực lửa và không hề khiếp sợ. Bình minh mới nở nhờ ta trả tự do, vì ánh sáng vẫn luôn luôn còn đó. Nếu ta đủ can đảm để nhìn nó. Nếu ta đủ dũng cảm để là nó.
-ianbui dịch (1.20.21)
*
Khi ban mai đến
ta hỏi lại chính mình
tìm đâu ra ánh sáng
trong bóng tối không cùng?
Mất mát ta vẫn đang gánh gồng
biển cả ta rẽ sóng vượt qua
Ta đã can trường đi vào lòng địch
Ta đã hiểu yên tĩnh không hẳn là hòa bình
Những quy luật thông thường
những khái niệm
về cái được gọi là công chính
không phải lúc nào cũng là công-lý
Thế nhưng
bằng một cách nào đó
bình minh đã thuộc về ta
trước khi ta kịp nhận ra
Bằng một cách nào đó
ta đã trải nghiệm và chứng kiến
một quốc gia xây dựng dở dang
chứ không phải đã bị hủy phá
Chúng ta kế thừa một đất nước
và một thời đại
Có một cô gái Da Đen gầy gò
hậu thân của những kiếp người nô lệ
do một bà mẹ đơn chiếc dưỡng nuôi
Cô đã có thể mơ trở thành tổng thống
nhưng hôm nay chỉ đọc thơ cho một tổng thống
Vâng, toàn vẹn còn xa vời ta lắm
còn nguyên vẹn ta đã mất tự lâu rồi
nhưng điều đó không có nghĩa
ta đang cố thành lập một liên minh hoàn hảo
Ta chỉ cố trui rèn một liên minh có lý tưởng
Để xây dựng một đất nước
dành cho mọi người dân
dù từ văn hóa nào
dù mang màu da nào
dù tính cách thế nào
dù hoàn cảnh ra sao
Và ta hãy nhìn lên
nhưng đừng hướng mắt về
những gì chắn ngang ta
Hãy nhìn về phía trước
Hãy lấp hố cách ngăn
vì ta đã hiểu
nếu tương lai đất nước là quan trọng chính yếu
ta phải dẹp khác biệt
Vũ khí ta sẽ buông khỏi tay
để ta có thể nối vòng tay
tìm nhau
Ta không muốn gây họa, hại cho bất cứ ai
Ta muốn đem hòa hài cho tất cả
Hãy để quả đất, nếu chẳng còn ai khác, nói với ta sự thật:
Rằng dù khổ đau, ta vẫn trưởng thành
dù mang thương tích, ta vẫn hy vọng
dù mệt mỏi, ta vẫn cố gắng
Và nói rằng ta sẽ mãi còn sát cánh nhau, để chiến thắng
Không phải vì ta sẽ không còn thất bại
nhưng vì ta sẽ không còn gieo mầm mống rẽ chia
Hãy mượn lời kinh để hình dung
mọi người chúng ta được an nhàn tự tại
không bị binh quyền đàn áp
không bị ai làm ta sợ hãi
Nếu ta muốn sống cho xứng đáng
trong quãng đời của mình
thì đừng tìm thắng lợi bằng đao kiếm
mà bằng những chiếc cầu ta dựng lên
Đó là khoảng rừng thưa như đã hứa
Đó là ngọn đồi ta trèo lên
nếu ta đủ can đảm
Ấy chỉ vì
bản sắc Mỹ không chỉ là niềm tự hào ta thừa hưởng
mà còn là quá khứ ta bước vào
và phương cách ta sửa chữa
Ta đã thấy một lực lượng
có khả năng làm tan nát
thay vì chia sẻ
quốc gia của chúng ta
Và nếu đình trệ bước đường dân chủ
là hủy hoại đất nước
Nỗ lực kia thiếu chút nữa đã thành công
Nhưng lý tưởng dân chủ không thể thất bại vĩnh viễn
dù có những lúc bị đình trệ
Ta phải tin tưởng
vào sự thật này
vào niềm tin này
bởi khi ta nhìn vào tương lai
lịch sử cũng nhìn vào ta
Đây là thời kỳ ta phải chuộc lỗi lầm cho đúng
Ta đã sợ hãi ngay từ lúc khởi đầu
Ta đã không chuẩn bị tiếp nhận
cái giờ phút kinh hoàng như thế
Nhưng cũng từ đó ta đã tìm ra sức mạnh
viết nên một chương sách mới
để mang lại hy vọng và tiếng cười
cho chính mình
Cho nên nếu ta đã từng hỏi
làm sao có thể khắc phục được thảm họa?
thì giờ đây ta khẳng định
làm sao thảm họa có thể khắc phục được ta?
Ta sẽ không trở bước về đường cũ
mà sẽ đi về hướng của tương lai
Một đất nước bị xây xát nhưng vẫn còn nguyên vẹn
quảng đại nhưng dũng cảm,
mãnh liệt và tự do
Không ai có thể bắt chúng ta phải quay đầu
Hoặc hăm dọa bắt chúng ta ngừng bước
Bởi chúng ta biết
sự thiếu vắng hoặc biếng nhác của hành động
sẽ là gia tài ta để lại cho thế hệ sau
sai lầm của ta sẽ trở thành gánh nặng
Nhưng có một điều chắc chắn:
Nếu ta đưa khoan dung vào sức mạnh,
và sức mạnh vào quyền lực con người
tình thương sẽ trở thành di sản của ta
và đổi thay là quyền bẩm sinh của con cháu ta
Vậy ta hãy để lại một đất nước
tốt đẹp hơn đất nước ta thừa hưởng
Bằng từng hơi thở
từ vồng ngực như đồng đúc của ta
cái thế giới đang mang thương tích
ta sẽ nuôi thành kỳ diệu
Ta sẽ vươn lên
từ những chân đồi phủ cỏ vàng ở miền tây
Ta sẽ vươn lên
từ miền bắc đông gió lộng
nơi cha ông ta lần đầu thực hiện cuộc cách mạng
Ta sẽ vươn lên
từ những thành phố ven hồ
ở những tiểu bang miền trung tây
Ta sẽ vươn lên
từ miền nam nung cháy dưới nắng mặt trời
Ta sẽ tái thiết, sẽ hòa giải, sẽ phục hồi…
Và từ mỗi ngõ ngách đất nước đã có ghi
từ mỗi góc xó ta gọi là quê hương
dân ta, đẹp và đa dạng, sẽ xuất hiện
đẹp và tả tơi
Khi ban mai đến ta sẽ bước ra khỏi vùng tăm tối
rực lửa và không sợ hãi
Bình minh mới bừng nở khi được ta giải phóng
Vì ánh sáng bao giờ cũng có
Chỉ cần ta đủ dũng cảm để nhìn vào ánh sáng
Chỉ cần ta đủ dũng cảm để hóa thành ánh sáng
*
Ngọn Đồi Chúng ta Vượt Qua
Minh Phượng phỏng dịch
Ngày lên và chúng ta tự hỏi, nơi đâu sẽ có ánh sáng khi quanh ta, những bóng tối trùng trùng vây phủ?
và trong biển sâu chúng ta đã phải tiến bước với những mất mát trĩu nặng, thâm trầm
Chúng ta đã dấn thân vào vùng hiểm nguy, hung tợn
Rồi chúng ta nghiệm ra rằng sự tĩnh lặng không đồng nghĩa với bình an
Và những thủ tục, thông lệ đời thuờng không luôn luôn là công lý
Thế nhưng, dù chưa thấy được, bình minh đã bắt đầu le lói đó đây…
Cái gì đó đã khiến chúng ta làm được điều này .
Bằng cách nào đó, chúng ta đã lướt qua được và thành chứng nhân cho một quốc gia, tuy chưa tan rã, nhưng vẫn chưa đi đến đích.
Chúng ta, hậu sinh của một quốc gia, nơi có cô bé da đen ốm yếu, tổ tiên cô từng là nô lệ, được nuôi dưỡng bởi một người mẹ đơn chiếc, cô đã có giấc mơ làm tổng thống.
Thế nhưng, cô chỉ mới được đọc bài thơ trong một buổi lễ đăng quang
Vâng, xã hội nơi đây vẫn chưa được dũa mài, phẳng phiu cho lắm, và chắc chắn sẽ còn rất lâu mới được xem là hoàn hảo
Nhưng không có nghĩa là chúng ta đang gắng tiến đến một quốc gia toàn bích
Chúng ta chỉ cố gắng làm nên một quốc gia có mục đích
Để tạo ra một mảnh đất dung thân, có sự quan tâm chân thành đến tất cả mọi người, đa dạng về văn hóa, nhân dáng, thực chất, và màu da.
Và vì thế, chúng ta huớng mắt nhìn, không phải để thấy điểm khác biệt, mà để nhận chân những điều chúng ta đang gặp phải.
Chúng ta khép lại những phân hoá vì, trên hết, chúng ta nghĩ đến tương lai.
Chúng ta phải dẹp đi những khác biệt
Và buông vũ khí xuống, để có thể mở rộng cánh tay, kết đoàn thân ái
Chúng ta tìm lại sự hài hòa, không làm tổn thương ai
Để ít ra, thế giới này còn có thể thấy được điều chân thật .
Ngay trong buồn khổ, chúng ta trưởng thành
Ngay trong nỗi đau, chúng ta hy vọng
Ngay khi mệt mỏi, vẫn gắng sức để mãi luôn gắn bó bên nhau
Thành công!
Không phải vì chúng ta không bao giờ có thêm lần thất bại, nhưng vì chúng ta sẽ không bao giờ, thêm một lần nữa, tạo nên hố cách chia .
Thánh kinh bảo rằng tất cả mọi người rồi cũng sẽ được huởng niềm an nhiên tự tại…
Không ai có thể khiến họ lo ngại
Nếu chúng ta sống trọn lòng với mục đích, thì sự thành công sẽ đến khi chúng ta xây cất những nhịp cầu, chứ không phải có được bởi gươm đao
Đó là lời thề khai phá, khi leo núi, hay vượt đồi cao.
Chúng ta có thể làm được điều đó, vì làm người Mỹ mang ý nghĩa sâu xa hơn là có niềm hãnh diện rằng chúng ta đã được truyền lại một gia tài,
Khi chúng ta nhìn vào quá khứ để sửa sai
Chúng ta thấy được một thế lực mãnh liệt, thay vì san sẻ, đã cố tình phá vỡ quốc gia này,
và đã có thể đánh tan nước chúng ta khi nền dân chủ bị cái ác đó làm cho trì trệ
Và sự cố tình hủy diệt đó suýt chút nữa đã thành công
Thế nhưng, thỉnh thoảng, nền dân chủ vẫn có thể bị trì trệ
Nhưng, nó không bao giờ bị đánh gục hoàn toàn.
Và chúng ta vững tin vào sự thật, vào niềm tin này
Vì trong khi huớng đến tương lai, chúng ta đang làm nên lic̣h sử
Đây là giai đoạn của sự hối lỗi chân thành. Chúng ta từng lo sợ sự hung hiểm đó từ khi nó mới hình thành.
Chúng ta đã không chuẩn bị đầy đủ để tiếp nhận giây phút nguy nàn
Nhưng trong nỗi kinh hoàng, chúng ta đã tìm được sức mạnh, và lịch sử đã sang trang
Chúng ta tự trao cho chính mình niềm hy vọng, và sự hân hoan …
Nên, dẫu có khi chúng ta đã tự hỏi làm sao ta có thể lướt qua được những điều nghiệt ngã
Thì giờ đây, chúng ta phải hỏi, làm sao mà chuyện kinh khủng ấy có thể đánh gục được chúng ta?
Chúng ta sẽ không đi vào quá khứ, mà tiến đến tương lai.
Một quốc gia đã bị bầm dập, nhưng vẫn còn nguyên. Tốt lành, nhưng dũng cảm. Quả quyết và vẫn có tự do.
Chúng ta sẽ không bị đẩy lùi, trở ngược, hay bất động khi bị đe dọa,
Vì chúng ta hiểu được rằng khi ta không làm gì hết, sự ù lỳ bất di dịch sẽ là di sản cho thế hệ mai sau
Những lỗi lầm của chúng ta trở thành nợ nần đám hậu sinh phải mang vào.
Nhưng có điều chắc chắn rằng nếu chúng ta kết hợp lòng nhân từ với sức mạnh, và sức mạnh với lẽ phải,
Thì tình thưong yêu sẽ là di sản lưu truyền và hoán chuyển quyền bẩm sinh của thế hệ mai sau
Thế nên hãy truyền lại đời sau một xã hội, tốt đẹp hơn khi chúng ta mới tiếp nhận.
Với từng hơi thở trong lồng ngực màu đồng của tôi
Chúng ta sẽ tạo thế giới khổ đau này thành một nơi kỳ diệu
Chúng ta sẽ trỗi dậy từ những ngọn đồi vàng nắng chói của miền Tây
Chúng ta sẽ đứng lên từ những miền Đông Bắc gió thổi bạt ngàn, nơi tổ tiên chúng ta khởi đầu cuộc cách mạng
Chúng ta sẽ bước tới từ những tiểu bang miền Trung Tây cạnh biển hồ mênh mang
Chúng ta sẽ đứng lên từ miền Nam cháy nóng
Chúng ta sẽ xây dựng lại, hoà giải, và khôi phục tin yêu trên khắp mọi miền đất nước
Dân ta đa dạng, đẹp đẽ, và chúng ta vươn lên, trong bầm dập nhưng vẫn tuyệt vời
Để khi ngày mai đến, chúng ta bước ra khỏi bóng tối, dù ngọn lửa vẫn còn cháy lan, với sự an nhiên tự tại
Bình minh bắt đầu khi chúng ta để cho nó vươn lên
Và ánh sáng luôn hiện hữu, nếu chúng ta đủ can đảm để nhận ra nó
Nếu chúng ta đủ can đảm để là “nó”.
*
Ngọn đồi ta trèo
Bản dịch Trần Mông Tú
Ngày đã bắt đầu rồi
Sao vẫn đầy bóng tối
Mất mát nào cưu mang
Đại dương nào ta lội
Từ bụng con quái thú
Ta bước đi can trường
Yên lặng ở quanh ta
Chẳng phải là êm ả
Trong tín điều đưa ra
Công bằng hay công lý
Chưa định phân rõ ràng
Thì bình minh đã đến
Ta đã có kết quả
Không biết bằng cách nào
Ta đã được chứng kiến
Một cường quốc còn nguyên
Dẫu chưa được hoàn thiện
Ta chính là hậu duệ
Của thời điểm xa xưa
Nơi đứa bé da đen
gày gò, sống với mẹ
một bà mẹ độc thân
đứa bé được đọc thơ
ngày đăng quang Tổng Thống
nó mơ làm Tổng Thống
Mặc dù rất xa vời
Những lịch lãm uyên nguyên
Không thể nào dựng được
Một đế chế hoàn toàn
Chúng ta chỉ ao ước
Một liên minh an hòa
Một chính quyền tôn trọng
Văn hóa và màu da
Chúng ta cùng ngước nhìn
Không vì ai bên cạnh
Mà hãy nhìn những gì
Sừng sững giữa chúng ta
San bằng hố chia rẽ
Kéo chia biệt ra xa
Đặt tương lai trên hết
Chỉ còn Ta với Ta
Hãy bỏ khẩu súng xuống
Để cánh tay nối dài
Không ai tổn thương cả
Mọi người đều an hòa
Để thế giới công nhận
một sự thật hiển nhiên
trong nước mắt trưởng thành
đớn đau ta hy vọng
Ta gắn liền với nhau
Không phải vì thất trận
Mà cho chính chia rẽ
Không có dịp nẩy mầm
Trong Kinh Thư đã nói
Chúng ta được nghỉ ngơi
Dưới dàn nho xanh tươi
Dưới cây vả an bình
Hãy sống cương vị mình
Không làm ai sợ hãi
Thanh kiếm không mang lại
Vinh quang bằng nhịp cầu
Ngọn đồi ta trèo lên
Khi là dân tộc Mỹ
Không bởi vì kế thừa
Mà chúng ta bước vào
Cùng chung nhau hàn gắn
Cùng chung nhau chia sẻ
Chúng ta đã nhìn thấy
Quốc gia gần nát tan
Thay vì chia sẻ nhau
Lại đang tâm chia rẽ
Dân chủ bị trì hoãn
Nhưng không mất bao giờ
Hãy trông vào sự thật
Lịch sử đã chứng minh
Dân chủ đôi khi trễ
Nhưng không mất bao giờ
Đã đến thời cứu độ
Phút kinh hoàng đã qua
Sức mạnh và lòng dân
Ta lật trang Sử mới
Ta tặng nhau tiếng cười
Niềm tin và hy vọng
Trong khoảnh khắc sinh tử
Sức mạnh ta vô cùng
Nếu có ai muốn biết
Làm sao vượt thảm bại
Hãy kiên cường đáp lại
Tai ương không đánh bại
Đè bẹp được chúng ta
Không quay về chốn cũ
Ta đi về tương lai
Một xứ sở bầm dập
Nhưng nguyên vẹn hình hài
Một đất nước oai hùng
Nhưng tràn đầy đức hạnh
Một dân tộc tự do
Cầm trong tay sức mạnh
Ta không quay đầu lại
Không ngập ngừng đắn đo
Không để ai đe dọa
Ta quay đầu trở lui
Mỗi hành động của ta
Phải vô cùng thận trọng
Những lầm lẫn của ta
Thế hệ sau mang vác
Ta kết hợp tình thương
nhân từ và sức mạnh
tình yêu thành di sản
cho con cháu chúng ta
Để lại một quốc gia
đẹp hơn nơi ta qua
nơi mỗi hơi ta thở
cho con cháu chúng ta
Từ bộ ngực bằng đồng
Bàn tay ta cùng vỗ
nâng thế giới bi thương
thành thế giới tình thương
Từ viễn Tây núi vàng
Từ Đông Bắc lộng gió
Nơi cha ông ta đã
Làm cách mạng khơi nguồn
Từ Trung Tây đại hồ
Từ miền Nam nắng lửa
Ta gọi nhau trỗi dậy
Ta xây lại hoang tàn
Ta đi vào ngõ ngách
Góc khuất của quê hương
Sẽ tìm thấy nhiều người
Mang rất nhiều vết thương
Những vết thương rất đẹp
Khi ngày mới sẽ tới
bước ra khỏi bóng tối
hân hoan không sợ hãi
hực lửa không khiếp sợ
Bình minh được nở rộ
Khi ta giải phóng nó
Vì chính ánh sáng đó
Hắt ra từ bình minh
Chỉ cần ta can đảm
nhìn cho rõ Bình Minh
Và ta đủ can đảm
trở thành một Bình Minh.
tmt
1/21/2021
*
Trèo lên đồi cao!
Hương Nam chuyển dịch
Có một ngày chúng ta tự hỏi, tìm đâu ánh sáng trong bóng tối mênh mông?
Sự mất mát mà chúng ta đang gánh vác làm đại dương dậy sóng.
Chúng ta đã can trường lao vào hiểm nguy, dã thú.
Chúng ta biết rằng im lặng không tạo nên an trú.
và những tiêu chuẩn và sự chú trọng không phải luôn là công lý.
Nhưng rồi bình minh là của chúng ta trước khi ta chú ý
Bằng mọi cách chúng ta sẽ làm được.
Qua thời gian và chứng kiến một quốc gia không bị tan nát nhưng chỉ là không toàn vẹn.
Chúng ta, những người đi trước của một quốc gia mà có khi một Cô gái da đen mảnh mai xuất thân từ nô lệ,
và lớn lên từ một người mẹ đơn độc mơ trở thành tổng thống, chỉ để tìm thấy chính Cô trong tiếng thơ.
Và như vậy chúng ta đã xa rời sự đánh bóng,
sự tinh khôi nhưng không có nghĩa là chúng ta đang cố tạo một đoàn thể như mơ.
Chúng ta đang cố gắng thúc đẩy đoàn thể chúng ta với mục tiêu
Tạo nên một quốc gia bao gồm mọi văn hóa, màu da, đặc tính và chuẩn mực của con người.
Vì vậy chúng ta phải cân nhắc cái nhìn, không phải cái gì giữa chúng ta mà là cái gì phía trước.
Chúng ta dẹp đi sự chia rẻ bởi vì chúng ta biết đặt tương lai hàng đầu và sự khác biệt qua một bên.
Chúng ta hãy buông lơi vũ khí để vươn tới ngàn cánh tay.
Không làm hại ai mà tạo sự hòa đồng.
Hãy để toàn cầu tự nói lên sự thật
Rằng ngay cả khi chúng ta buồn khổ, chúng ta vẫn đã trưởng thành.
Rằng khi đã thương đau, chúng ta đã có nhiều hi vọng.
Ngay cả khi ta mệt mỏi, ta vẫn cố lên.
Rằng chúng ta sẽ luôn gắn kết nhau rất thành công.
Không phải vì chúng ta không bao giờ biết thất bại, nhưng bởi vì chúng ta sẽ không bao giờ gieo sự chia rẻ.
Thánh kinh dạy chúng ta hãy hình dung mỗi người tự ngồi dưới dưới giàn nho và cây sung của họ thì không ai có thể làm ai sợ cả.
Nếu chúng ta sống cho thời gian của chúng ta, thì sự chiến thắng không phải do sự chia cắt mà do những chiếc cầu chúng ta tạo nên.
Đấy là sự hứa hẹn để được vượt thoát, đỉnh cao mà chúng ta leo lên, nếu chúng ta không ngại ngần.
Đó là vì được làm một người Mỹ thì hơn cả niềm hãnh diện kế thừa.
Đó là quá khứ mà chúng ta bước qua và tìm cách sửa đổi.
Chúng ta đã thấy một bạo lực mà nó đã có thể sâu xé đất nước hơn là cùng nhau chia sẻ.
Nó có thể tàn hại đất nước nếu nó làm trì trệ nền dân chủ.
Và sự thúc ép nầy gần như thành công.
Nền dân chủ có thể bị trì trệ theo thời kỳ, nhưng nó không bao giờ có thể hoàn toàn bị thất bại.
Thật sự, với sự tin tưởng chân chính, chúng ta rồi sẽ hướng mắt về tương lai, lịch sử cũng đã theo dõi chúng ta.
Đây là thời đại của công lý đền bù
Chúng ta đã sợ sự khởi đầu của nó.
Chúng ta đã không cảm thấy cần chuẩn bị để đón nhận giờ khốn khó.
Nhưng trong đó chúng ta tìm thấy sức mạnh để làm chủ một thời kỳ mới, đưa đến hi vọng và nụ cười cho chính chúng ta.
Vì vậy, khi có người hỏi làm thế nào chúng ta có thể chiến thắng trên sự thảm khốc?
Bây giờ chúng ta khẳng định là làm sao mà sự thảm khốc có thể chiến thắng chúng ta.
Chúng ta sẽ không trở lại cái gì đã qua, nhưng sẽ hướng về cái gì sẽ là: một quốc gia bị thương nhưng đầy nhân ái, dũng cảm, mạnh bạo và tự do.
Chúng ta sẽ không quay cuồng hay bị ngăn trở bằng sự hăm dọa bởi vì chúng ta biết rằng sự không hành động và lười nhát của chúng ta sẽ để lại hậu quả cho thế hệ kế tiếp tương lai.
Lỗi lầm của chúng ta sẽ làm gánh nặng cho họ.
Nếu chúng ta hợp nhất sự độ lượng với sức mạnh, và sức mạnh với lẻ phải, thì tình yêu sẽ là di sản và làm thay đổi quyền được sinh ra của con trẻ chúng ta.
Vì thế chúng ta hãy để lại một quốc gia tốt đẹp hơn đất nước mà ta đã rời bỏ.
Mỗi hơi thở đập trong lồng ngực đồng của chúng ta sẽ nâng thế giới bi thương thành một thế giới kỳ diệu.
Chúng ta sẽ vượt cao từ những ngọn đồi vàng trời tây.
Chúng ta sẽ trỗi dậy từ hướng đông bắc lộng gió mà cha ông chúng ta đã đầu tiên nhận thức về cách mạng.
Chúng ta sẽ vượt lên từ những thành phố ven hồ của những tiểu bang miền trung tây.
Chúng ta sẽ vươn cao từ những miền nam phơi nắng.
Chúng ta sẽ xây dựng lại, hòa giải và phục hồi.
Và mỗi hóc hẽm, ngõ ngách trên đất nước đã kêu gọi mọi người khác biệt cùng hòa nhập vào nhau một cách tốt đẹp.
Khi ngày đã đến, chúng ta sẽ cùng bước ra khỏi lửa khói và cùng mạnh bạo.
Những bong bóng của bình minh mới sẽ được thả bay bổng.
Vì luôn có ánh sáng để nhìn thấy chỉ khi nào ta có đủ can đảm.
Chỉ khi nào chúng ta can đảm đủ để nhìn thấy.
*
Chúng Ta Lên Đồi
Phỏng dịch thơ: MINH SƠN LÊ
Ta tự hỏi, khi một ngày lại đến
Ánh sáng đâu trong tăm tối mịt mờ?
Niềm tổn thương còn mang đến bao giờ,
Ta phải vượt qua trùng dương sóng gió.
Ta dũng cảm lao vào trong hang thú;
Cứ lặng thinh chắc gì được bình an.
Những thước đo khái niệm chưa rõ ràng
Không phải lúc nào cũng là công lý.
Bình minh trong ta trước khi ta biết.
Phải làm thôi dù cách thức ra sao;
Phải chứng kiến với bất cứ giá nào
Đâu tan vỡ, chỉ quốc gia chưa hoàn mỹ.
Chúng ta, hậu nhân của một thời đất nước
Nơi cô gái da đen nô lệ nối dòng
Được dưỡng nuôi bởi bà mẹ đơn thân
Lại ước muốn sẽ trở thành tổng thống,
Đọc một câu thôi để thấy mình đang sống.
Vâng, chúng ta không bóng bẩy, xa xôi,
Nhưng cùng nhau thành một khối tuyệt vời.
Hợp quần lại dựng xây cùng chí nguyện,
Để tạo ra đất nước hòa giao ước
văn hóa, màu da, tính cách, vị nhân sinh.
Không nhìn vào nơi khoảng giữa chúng mình,
Mà nên thấy những gì đang phía trước.
Thôi phân chia, hãy đặt tương lai lên trước,
Bỏ sang bên sự khác biệt đầu tiên
Chúng ta cùng đặt tay xuống nối liền
Dang tay nắm cho nhau tình nhân ái.
Hợp quần lại chớ mưu toan hãm hại.
Để địa cầu, là ý nghĩa, lòng chung:
Khi ta buồn đau, ta lớn lên cùng,
Dẫu đau đớn, ta vẫn còn hy vọng,
Dù mệt mỏi, ta không hề thất vọng,
Mãi mãi bên nhau, cùng khúc khải hoàn—
Không phải ta quên về những tiêu tan
Mà ta quyết đừng gieo thêm chia rẽ.
Kinh thánh cho ta nhìn ra lý lẽ
Gốc nho, cây vả là chỗ ngồi chung,
Và không ai được gây sự hãi hùng.
Nếu ta sống hợp với tâm thời đại,
thì chiến thắng không nằm nơi lưỡi kiếm
mà nằm nơi tất cả những cây cầu
Đó là điều ta hứa hẹn từ lâu,
Leo lên ngọn đồi giá mà ta dám.
Bởi niềm tự hào người Mỹ ta mang,
Ta bước vào quá khứ để sửa sang.
Thấy thế lực làm tan hoang đất nước
thay vì chúng biết sẻ chia giao ước,
Đất nước điêu tàn nếu dân chủ bị ghì cương.
Nỗ lực này gần như đã kiết tường,
Khi nền dân chủ theo định kỳ trì hoãn
Không bao giờ nó tan hàng vĩnh viễn.
Sự thật này, ta hãy vững tin hoài,
Lịch sử biết, khi mình nhắm tương lai.
Đây là thời đại cho lần cứu chuộc.
Chúng ta sợ khi mới vào khởi cuộc.
Chưa sẵn sàng cho thời khắc kinh hoàng,
Nhưng trong ta, vẫn hùng tráng hiên ngang
Để trước tác cho một chương đời mới,
Đem hy vọng và tiếng cười vui tới,
Hỏi câu rằng: phải do chính mình gieo
Làm sao cho chiến thắng nỗi gieo neo?
Giờ ta biết: Vì đâu mà thảm họa?
Không quay lại với những gì xưa đã,
Hãy chuyển dòng cho ngày tháng sang trang,
Một quê hương tàn tạ nhưng vẹn toàn,
Vừa tử tế, bạo,
Hung và rộng rãi.
Không dừng bước dù cho ai đe dọa
Sự ù lỳ sẽ di họa thế hệ sau.
Những sai lầm sẽ thành gánh nặng sầu
Nhưng có một điều mà ta chắc chắn:
Nếu ta kết tình thương cùng sức mạnh
và sức mạnh cùng lẽ phải với chúng ta,
Để tình yêu thành di sản của chúng ta
Và thay đổi quyền bẩm sinh cho con cái.
Cho đất nước mà chúng ta để lại
Tốt đẹp hơn đất nước đã bỏ ta.
Từng hơi thở lồng ngực nhịp bằng đồng,
Nâng thế giới tổn thương này thành nơi kỳ diệu.
Ta vươn lên từ núi đồi vàng miền Tây nắng chiếu.
Từ vùng Đông Bắc gió lộng dấu vết tiền nhân
Đã làm nên cuộc cách mạng huy hoàng.
Ta vươn lên từ những hồ miền Trung Tây hùng vỹ.
Từ miền Nam nắng cháy đến nung người.
Dựng xây lại, giải phân và phục hồi
Từng ngõ ngách có tên dưới trời Tổ quốc,
Ở nơi đâu ta gọi là đất nước,
Người dân ta, phong phú vẻ đẹp xinh,
Sẽ nổi lên bao tài tử minh tinh
Khi ngày đến, ta giã từ bóng tối,
Cháy lên đi và không còn sợ hãi.
Bình minh mới nở bừng khi ta trả tự do.
Có ánh sáng chỉ cần chúng ta tìm tới,
Nếu quyết lòng thì ánh sáng cũng là ta.
23.1.21*
Ngọn đồi chúng ta lên
Lưu Diệu Vân chuyển ngữ
Rồi một ngày, chúng ta phân vân tìm đâu ra ánh sáng giữa vũng tối bất tận này? Mất mát ta cưu mang, vùng biển ta chống chọi. Ta đã liều lĩnh vào lòng thú dữ.
Ta nhận ra rằng tĩnh lặng chưa hẳn là bình yên, chuẩn mực cùng ý niệm công bằng chưa hẳn là công lý. Thế mà bình minh chớm trước thời khắc ta đoán biết, bằng cách nào đó, ta đã biết, cách nào đó, ta vượt sóng gió, chứng kiến một quốc gia không tan vỡ, chỉ dở dang.
Chúng ta, những người thừa kế một đất nước, giữa thời đại mà một cô gái da đen gầy gò, xuất thân dòng dõi nô lệ, được nuôi dưỡng bởi bà mẹ đơn thân, lại có thể mơ làm tổng thống, và rồi thấy mình đang diễn thơ cho một vị tổng thống.
Dĩ nhiên chúng ta còn xa bóng bảy, cũng chẳng cận tinh khôi, không có nghĩa chúng ta phải gồng mình nhào nặn ra một khối hoàn hảo. Chúng ta cố gắng kết tinh một khối cùng mục đích, một đất nước cam kết bảo vệ nhiều văn hóa, màu da, cá tính, và phận người.
Và ta nhìn thẳng vào con đường trước mặt hơn là săm soi khoảng cách giữa chúng ta. Ta khép lại sự chia rẽ bởi chúng ta biết đặt ưu tiên cho tương lai. Trước hết chúng cần phải bỏ qua những dị biệt.
Chúng ta buông vũ khí xuống để có thể dang rộng vòng tay cho nhau. Chúng ta không hãm hại nhau, cùng hòa hợp với tất cả. Hãy để trái đất này, chứ không ai khác, ca lên sự thật, rằng, ngay cả lúc đau buồn, chúng ta đã trưởng thành. Ngay cả lúc tổn thương, chúng ta đã hy vọng.
Rằng trong lúc mỏi mệt, chúng ta đã cố gắng. Chúng ta mãi gắn bó với nhau, cùng chiến thắng, không phải vì chúng ta không bao giờ nếm lại mùi thất bại, mà vì ta sẽ không gieo rắc rẽ chia nữa.
Kinh thánh dạy chúng ta hãy hình dung nơi mọi người ngồi dưới nhành nho, gốc sung của riêng mình, và không ai có thể làm ai sợ hãi.
Để thời đại của chúng ta tròn đầy ý nghĩa, vinh quang sẽ không chói lòa ánh thép nhưng sẽ soi sáng những chiếc cầu ta xây, là lời hứa khai quang ngọn đồi ta chế ngự nếu dám đương đầu, bởi bổn phận công dân không chỉ là niềm tự hào ta thừa hưởng, mà là quá khứ ta bước vào và cách ta vá víu nó.
Chúng ta đã đối mặt với thế lực muốn đập nát thay vì san sẻ đất nước, muốn hủy diệt mảnh đất này bằng cách trì hoãn dân chủ.
Nỗ lực này gần như sắp thành công, nhưng dẫu nền dân chủ đôi khi bị trì hoãn, nhưng chẳng bao giờ bị đánh gục vĩnh viễn. Chúng ta phó thác vào chân lý này, đức tin này. Bởi trong lúc ta hướng tầm về tương lai, lịch sử đang dõi mắt nhìn chúng ta.
Đây là kỷ nguyên của cứu chuộc chính nghĩa. Chúng ta từng khiếp sợ trước gian dối. Chúng ta cảm thấy chưa sẵn sàng trở thành những người thừa kế giây phút kinh hoàng ấy, nhưng từ đó, ta tìm thấy sức mạnh để viết nên một chương sử mới, mang lại niềm tin và tiếng cười cho mình.
Nên, có lần chúng ta hỏi: “làm sao có thể vượt qua tai ương?”, thì giờ, chúng ta quả quyết, “tai ương nào có thể thắng chúng ta?” Ta không diễn hành quay lại sự đã rồi, nhưng sẽ tiến đến cái sẽ trở thành, một đất nước thương tích nhưng toàn vẹn, nhân từ và dũng cảm, mãnh liệt và tự do. Chúng ta sẽ không quay lưng hay để dọa dẫm làm gián đoạn.
Bởi vì chúng ta hiểu hậu thế sẽ thừa hưởng thụ động và trì trệ của chúng ta. Sai lầm của chúng ta sẽ là gánh nặng cho con cháu. Duy chắc một điều. Nếu ta kết hợp khoan dung với sức mạnh, và sức mạnh với lẽ phải, thì tình thương sẽ trở thành di sản trong mọi cuộc đổi thay, quyền bẩm sinh của con cháu ta.
Hãy để lại một đất nước tốt đẹp hơn cái tiền nhân để lại cho chúng ta, bằng trọn hơi trở từ lồng ngực nâu đồng dồn dập trong tôi, chúng ta sẽ nâng thế giới tổn thương thành kỳ diệu. Ta sẽ vực dậy từ những ngọn đồi óng ả từ phía Tây, sẽ trỗi dậy từ luồng gió Đông Bắc nơi tổ tiên lần đầu ấp ủ cuộc cách mạng. Ta sẽ vươn lên từ những thành phố ven hồ miền Trung Tây.
Chúng ta sẽ vươn lên từ phương Nam nắng cháy. Ta sẽ tái tạo, hòa giải, phục hồi, mọi ngõ ngách đất nước, mọi góc cạnh được gọi là quê hương, giống nòi chúng ta đa dạng và đẹp đẽ, sẽ trỗi dậy tả tơi nhưng diễm lệ.
Rồi một ngày, chúng ta bước ra khỏi vũng tối, rực lửa và can trường.
Chúng ta thả tự do cho bình minh mới nở rộ vì ánh sáng chỉ có thể là vĩnh viễn nếu ta đủ dũng khí để nhận ra, nếu chúng ta đủ dũng khí để hóa thân.
21.1.2021
*
Khi ngày đến và chúng ta tự hỏi,
Nơi nào ta có thể tìm thấy ánh sáng giữa bóng tối mịt mùng?
Mang mất mát trên lưng,
Vượt qua muôn trùng sóng
Trước mưa gió bịt bùng ta không hề nao núng
Và ta biết được rằng:
Không phải lúc nào niềm thinh lặng
Cũng là hoà bình
Và những chuẩn mực và khái niệm của sự công minh
Cũng là công lý
Nhưng thứ thuộc về ta là hừng đông thế kỷ
Trước khi chúng ta biết
Trước khi chúng ta hay
Vượt qua bao chướng ngại chúng ta bay
Lên cao và chứng kiến
Một quốc gia vẫn chưa được hoàn thiện
Nhưng không hề tan hoang
Là những người thừa kế chúng ta đang
Bước vào thời đại mới
Nơi một cô bé gầy gò yếu đuối
Với tổ tiên là những người nô lệ da đen
Được nuôi nấng bởi một bà mẹ đơn thân
Có thế ước mơ được trở thành tổng thống
Và hôm nay thấy bản thân mình đang đứng
Ở chính nơi đây
Để được đọc những lời này trước mặt thính chúng.
Dẫu biết rằng đường còn xa vạn dặm
Để đạt đến trinh nguyên và sự vẹn toàn
Nhưng điều đó không hề có nghĩa rằng
Chúng ta đang đấu tranh để dựng nên một liên minh hoàn hảo
Thay vào đó chúng ta đang tranh đấu
Để tạo nên một quốc gia
Đa sắc tộc, đa văn hoá, đầy nhân phẩm và lòng vị tha
Vậy nên chúng ta đưa mắt nhìn về phía trước
Mà không nhìn vào những gì đang cản bước
Xoá bỏ những trở ngại và hướng đến tương lai
Bởi chúng ta biết được những gì thuộc về ngày mai
Và gạt sang một bên những gì còn khác biệt
Đặt xuống đạn dược
Vươn cánh tay ra
Sống trong an ổn và hài hoà
Và để thế giới thấy được rằng đây chính là chân lý:
Dẫu ta có buồn đau, ta vẫn không nhụt chí
Dẫu ta có khổ luỵ, vẫn hy vọng khôn nguôi
Dẫu sức lực cạn rồi, ta vẫn không dừng lại
Rằng nếu chúng ta đứng bên nhau, mãi mãi
Thì hoa trái sẽ là chiến thắng và vinh quang
Chẳng phải vì chúng ta không biết đến thất bại và tai ương
Mà chỉ vì chúng ta không bao giờ gieo rắc
Vào trái tim con người sự chia cắt
Và nỗi căm hờn.
Thánh thư đã nói với ta rằng
Hãy hình dung những người đàn bà và đàn ông
Ngồi dưới tán cây nho và cây vả
Và không ai sẽ làm hại ai cả
Rằng nếu chúng ta sống đúng với thời đại của mình
Thì chúng ta sẽ đạt được ánh quang vinh
Không phải từ thanh kiếm mà từ những cây cầu ta đã dựng
Rằng lời hứa đi vào vùng đất thánh
Và ngọn đồi thế kỷ chúng ta leo
Chỉ khi nào chúng ta dám khát khao.
Bởi một công dân Mỹ không chỉ có mỗi niềm tự hào
Mà chúng ta nhận được
Mà trên hết chúng ta cần dấn bước
Vào quá khứ để sửa chữa những lỗi lầm
Chúng ta đã thấy được những thế lực muốn đạp đổ đất nước dưới chân
Thay vì muốn cùng nhau chia sẻ
Dẫu cái giá phải trả là cả một quốc gia, một tiến trình dân chủ
Nhưng nền dân chủ chỉ có thể bị trì hoãn một thời gian
Mà sẽ không bị đánh đổ hoàn toàn
Với niềm tin và chân lý
Chúng ta sẽ cùng nhau dựng xây nên ý chí
Và lịch sử sẽ trừng mắt nhìn chúng ta
Khi chúng ta dõi mắt về phương xa
Để đón chờ một bình minh mới.
Và đây là kỷ nguyên của sự cứu rỗi
Và chúng ta sợ hãi khi nó mới hình thành
Bởi chúng ta chưa chuẩn bị tinh thần
Để trở thành kẻ kế thừa những khắc giờ tăm tối
Nhưng chúng ta đã tìm thấy một sức mạnh mới
Để viết nên một trang sử huy hoàng
Để hiến tặng hy vọng và nỗi hân hoan
Và có một lần chúng ta thầm tự hỏi
Làm thế nào ta có thể đánh bại
Trước những mối tai ương
Nhưng giờ đây ta có thể khẳng định hoàn toàn
Rằng tai ương không thể đánh bại chúng ta được?
Rằng chúng ta sẽ hướng về phía trước
Mà không lùi lại đằng sau
Một quốc gia bầm dập nhưng vẫn ngẩng cao đầu
Một quốc gia vị tha và dũng mãnh
Một quốc gia tự do và kiên định.
Và chúng ta sẽ không quay lại từ đầu
Vì những lời hăm doạ
Bởi ta biết nếu chúng ta do dự
Thời con cháu chúng ta sẽ lãnh đủ
Và những sai lầm của chúng ta hôm nay
Sẽ là gánh nặng của chúng ở tương lai
Nhưng có một điều chúng ta luôn chắc chắn
Rằng nếu chúng ta kết hợp được sức mạnh
Cùng với lẽ phải và lòng khoan dung
Thời tình yêu chính là di sản chung
Mà chúng ta để lại
Và chúng ta sẽ đổi thay mãi mãi
Quyền của những đứa trẻ sắp sửa được sinh ra
Và đất nước của chúng ta
Sẽ tốt đẹp hơn đất nước mà cha ông ta để lại
Và mỗi hơi thở từ bộ ngực đồng đôi tay ta vỗ mãi
Và nâng thế giới lên trên miền sáng tươi
Và chúng ta sẽ vươn lên từ những ngọn đồi
Ở miền viễn tây vàng óng
Và chúng ta sẽ vươn lên từ vùng đông bắc gió lộng
Nơi cách mạng ra đời
Và chúng ta sẽ vươn lên từ những thành phố rạng ngời
Miền trung tây xa ngái
Và chúng ta sẽ vươn lên từ miền Nam nắng cháy
Và tất cả sẽ hoà giải và dựng xây
Từ mọi ngõ ngách của đất nước chúng ta đây.
Những con người xinh đẹp và đa dạng
Sẽ hiện lên cùng ánh sáng
Đầy thương tích nhưng vẫn đẹp xinh
Khi ngày đến và chúng ta bước ra khỏi bóng tối xung quanh
Hiên ngang và rực rỡ
Trước một hừng đông mới mẻ
Đang dần hiện ra
Bởi ánh sáng luôn có mặt nếu ta
Dám nhìn thẳng vào nó
Bởi ánh sáng luôn có mặt nếu ta
Dám trở thành chính nó.
*
VƯỢT ĐỒI
Chuyển dịch: Uyên Phương
Khi ngày đến, bâng khuâng ta tự hỏi
Ánh sáng đâu trong bóng tối phủ đầy?
Biển mênh mông với mất mát không khuây
Ta can đảm thoát khỏi lòng thú dữ
Ta hiểu được lặng thinh là một chữ
Không luôn luôn đồng nghĩa với an bình
Và “công bằng” trong khái niệm thường tình
Chưa ắt hẳn là công minh, công lý
Chợt rạng đông, bừng trước khi ta nghĩ
Thật diệu kỳ ta thoát khỏi bão dông
Một quốc gia chẳng nát giữa cuồng phong
Chỉ đơn thuần chưa hoàn thành, hoàn thiện
Ta nô lệ của một thời miên viễn
Bé Da Đen mẹ nuôi lớn một tay
Ôm giấc mơ làm Tổng Thống mai này
Đang đọc thơ trong ngày ngài nhậm chức
Còn xa lắm, những giũa mài chuẩn mực
Nói làm chi đến tinh khiết vẹn nguyên
Ta đấu tranh không phải để lập nên
Một quốc gia thật vô cùng tuyệt hảo
Mà là để tiến lên trong dông bão
Đến tương lai tạo dựng một nước nhà
Mọi sắc tộc, văn hóa với màu da
Đa đặc tính, từng con người thân phận
Ta ngước nhìn những trở ngăn bất tận
Trước mắt ta, nào phải giữa chúng ta
Vì tương lai gác chia rẽ bất hòa
Dang tay rộng để nối tình thân ái
Ta kiếm tìm thuận hòa không hãm hại
Để địa cầu nói sự thật cùng nhau
Ta lớn lên từ phiền muộn khổ đau
Từ tổn thương thắp lên tia hy vọng
Ta cố sức dù mệt nhoài cuộc sống
Gắn kết nhau ta đi đến vinh quang
Chẳng phải vì thất bại sẽ tiêu tan
Nhưng vì ta không gieo mầm chia rẽ
Lời Chúa phán Thánh Kinh xưa có kể
Dưới gốc nho ta sẽ được nghỉ ngơi
Hưởng an vui sung túc đến muôn đời
Lề luật Chúa, còn ai làm ta sợ?
Thời đại mới đường vinh quang rộng mở
Bằng nhịp cầu, đâu phải bởi gươm đao
Thảo nguyên xanh lời hứa của thuở nào
Vượt đồi núi nếu ta cùng can đảm
Niềm kiêu hãnh khắc sâu trong tâm khảm
Là con dân của nước Mỹ kiên cường
Bỗng lâm vào cảnh quá khứ đau thương
Lối mòn xưa ta tìm đường sửa lại
Ta chứng kiến lực lượng đầy nguy hại
Thà phá tan, không san sẻ nước nhà
Quyết cản ngăn nền dân chủ quốc gia
Trời bất dung nên mưu đồ thất bại
Nền dân chủ tuy gặp nhiều trở ngại
Chưa bao giờ bị vĩnh viễn tiêu tan
Ta vững tin vào sự thật rõ ràng
Hướng tương lai, viết lên trang sử mới
Thời cứu chuộc của công minh đã tới
Ta lo âu khi khởi điểm bắt đầu
Tinh thần ta nào đã chuẩn bị đâu
Để trải nghiệm kinh hoàng giây phút ấy
Qua thời khắc hiểm nguy ta đã thấy
Hy vọng đầy lịch sử mới sang trang
Làm thế nào ta đánh bại trái ngang?
Ta khảng khái trái ngang sao thắng được
Đường rộng mở tương lai ta dấn bước
Thân tím bầm, tơi tả nhưng vẹn nguyên
Chuộng tự do, nhân ái ta tiến lên
Bằng dũng khí, quyết không quay lưng lại
Lời đe dọa chẳng khiến ta sợ hãi
Vì tương lai, không thụ động trệ trì
Gánh lỗi lầm nào ta có sá chi
Ta không để cháu con ta phải chịu
Có một điều rõ ràng ta thấu hiểu
Lòng nhân từ với sức mạnh vô biên
Nếu kết hợp cùng lẽ phải tất nhiên
Thì tình yêu sẽ trở thành di sản
Hãy để lại một quốc gia xán lạn
Đẹp tươi hơn gia sản của cha ông
Mỗi nhịp tim từ lồng ngực bằng đồng
Biến khổ đau thành niềm tin hy vọng
Ta trỗi dậy từ ngọn đồi vàng óng
Miền Viễn Tây luôn xinh đẹp tuyệt vời
Từ Đông Bắc, lồng lộng gió muôn nơi
Nôi cha ông khởi đầu làm cách mạng
Từ đô thành vùng Trung Tây đa dạng
Từ miền Nam nắng tỏa sáng chan hòa
Ta bắt tay xây dựng lại quốc gia
Giữ hòa khí ta cùng nhau hồi phục
Từng mọi nẻo quê hương từng góc khuất
Những con người đủ sắc tộc khắp nơi
Sẽ đứng lên dù bầm dập tả tơi
Nhưng rạng rỡ và vô cùng đẹp đẽ
Trong bóng đêm ta bước ra mạnh mẽ
Chẳng sợ chi, tim bừng ngọn lửa hồng
Đón tự do dần lớn trong hừng đông
Vì ánh sáng mãi luôn luôn hiện hữu
Nếu ta đủ can đảm nhìn ánh sáng
Nếu ta đủ can đảm làm ánh sáng
01/31/2021
NGỌN ĐỒI TA ĐI LÊN
Khi ngày đến chúng ta tự hỏi,
tìm đâu ánh sáng trong tăm tối mãi không thôi?
Mất mát phải kéo theo,
qua biển dài phải lội
Trong bụng thú hiên ngang chống chọi
Ta đã học được rằng yên tĩnh không cứ là yên bình
Và ý niệm cùng chuẩn mực cho một điều đơn giản là có đó
Không luôn luôn là Đạo-lý1
Và tuy vậy bình minh vẫn bên ta
trước khi chúng ta nhận thấy thế
Bằng một cách nào đó ta thực hiện
Bằng một cách nào đó ta trải nghiệm
Một đất nước không tan vỡ
tuy đơn giản là, hoàn chỉnh thì chưa
Chúng ta những kẻ kế thừa một đất nước ở một thời điểm
Mà một cô gái Da Đen
đến từ dòng người nô lệ, được người mẹ độc thân nuôi lớn
lại có thể mơ đến ngày làm tổng thống
chỉ để thấy mình đọc thơ cho ông ấy nghe
Và vậy đó chúng ta còn lâu mới phong nhã và đã xa cái ban sơ, nhưng chúng ta cũng không nỗ lực hình thành một khối liên hiệp hoàn hảo
Chúng ta đang nỗ lực rèn đúc một khối liên hiệp có mục đích
Để kiến tạo một đất nước dấn thân cho mọi nền văn hoá, màu da, tính cách và phận người
Và vậy đó chúng ta không ngước mắt nhìn vào những gì chen giữa chúng ta, mà nhìn những gì ta đang đối diện
Chúng ta đóng lại những chia rẽ vì chúng ta biết, để đặt tương lai trên hết,
chúng ta cần gạt qua một bên sự khác biệt
Chúng ta hạ kiếm đao
để có thể mở rộng vòng tay tới bên nhau
Chúng ta không nhằm tổn hại ai và nhằm sự hài hoà cho mọi người
Hãy để cả địa cầu cùng cất tiếng nói sự thực này, và chỉ cần thế thôi:
Rằng ngay khi đau buồn, chúng ta vẫn lớn lên
Rằng ngay khi tổn thương, chúng ta vẫn hy vọng
Rằng ngay khi mệt mỏi, chúng ta vẫn kiên trì
Rằng chúng ta sẽ luôn luôn gắn bó, và chiến thắng
Không bởi vì chúng ta không bao giờ thất bại nữa
Nhưng bởi vì chúng ta sẽ không bao giờ gieo mầm chia rẽ
Kinh thánh dạy chúng ta biết hình dung
mọi người ngồi gốc nho hay gốc sung của riêng mình
Và sẽ không ai làm họ sợ hãi2
Nếu chúng ta phải sống cùng với thời đương đại
Thì chiến thắng không nằm trong lưỡi gươm
Mà trong những cây cầu chúng ta đã xây dựng
Đó là trảng cỏ hứa hẹn
Trên ngọn đồi chúng ta đi lên
Nếu chúng ta dũng cảm
Như thế bởi vì là người Mỹ chúng ta thừa hưởng nhiều hơn chỉ một niềm kiêu hãnh,
như thế là chúng ta bước vào quá khứ
và làm sao chúng ta đền bù cho nó
Ta đã thấy một sức mạnh có thể đập vỡ quốc gia này, thay vì cùng chia sẻ
Nó có thể triệt tiêu đất nước ta trong nghĩa ngăn trở nền dân chủ
Và động lực đó đã rất gần thành công
Nhưng dù có thể bị ngăn trở theo chu kỳ, nền dân chủ không bao giờ thất bại vĩnh viễn
Vào chân lý này
vào niềm tin này, chúng ta kỳ vọng
Bởi vì trong khi chúng ta chú mục vào tương lai
thì lịch sử đang nhìn chúng ta
Đây là thời đại của sự cứu chuộc công bằng
Chúng ta sợ hãi thấy đòi hỏi này xuất hiện
Chúng ta không cảm thấy đã sẵn sàng thừa kế
những giờ kinh hoàng như thế
nhưng đó cũng là khi ta tìm thấy sức mạnh
để viết lên một trang sử mới
Để tặng cho ta hy vọng và tiếng cười
Cho nên nếu đã có lần ta tự hỏi
làm sao và có thể nào ta đã vượt qua thảm hoạ ?
Thì hiện nay ta khẳng định
Làm sao mà thảm hoạ có thể thắng chúng ta?
Chúng ta sẽ không trở lại tình thế đã xảy ra
mà đi tới những gì sẽ là
Một đất nước bầm tím nhưng vẹn toàn
rộng lượng nhưng táo bạo,
dũng mãnh và tự do
Chúng ta không thể bị quay ngược
hay vì bị đe doạ mà bỏ cuộc
Bởi ta biết, sự ù lì và thụ động
sẽ nằm trong di sản cho thế hệ sau
Lầm lỗi của ta chuyển thành gánh nặng trên vai họ.
Nhưng một điều là chắc chắn:
Nếu chúng ta kết hợp nhân từ và sức mạnh
và sức mạnh cùng lẽ phải,
thì yêu thương sẽ trở thành gia tài của chúng ta
và thay đổi quyền lợi bẩm sinh cho con cháu
Như vậy thì, ta hãy để lại một đất nước
tươi đẹp hơn như khi chúng ta nhận được
Từng hơi thở trong bầu ngực màu đồng cổ của tôi,
chúng ta sẽ nâng cao thế giới tổn thương này lên thành một miền kỳ diệu
Chúng ta sẽ cao lên từ nhưng ngọn đồi trải ánh vàng miền tây
Chúng ta sẽ cao lên từ miền đông-bắc gió lộng
nơi tổ tiên ta đã khơi đầu cuộc cách mạng
Chúng ta sẽ cao lên từ những thành phố ven hồ trong các bang trung-tây
Chúng ta sẽ cao lên từ miền nam rực nắng
Chúng ta sẽ tái thiết, hoà giải và khôi phục
và từng xó xỉnh quen thuộc của đất nước và từng góc khuất ta gọi tên tổ quốc,
dân tộc chúng ta đa dạng và đẹp đẽ sẽ vươn lên, trải va đập và đẹp đẽ
Khi ngày đến chúng ta bước ra ngoài bóng tối, rực rỡ và không sợ hãi
Bình minh tinh khôi bừng nở khi ta mở vòng tay
Bởi vì ánh sáng luôn luôn có
chỉ cần chúng ta đủ can đảm nhìn thấy
Chỉ cần chúng ta đủ can đảm là nó
Amanda Gorman là một nhà thơ và nhà hoạt động người Mỹ đến từ Los Angeles, California. Tác phẩm của Gorman tập trung vào các vấn đề về áp bức, nữ quyền, chủng tộc và bị gạt ra ngoài lề xã hội, cũng như cộng đồng người châu Phi. Gorman là người đầu tiên được phong danh hiệu Nhà thơ trẻ quốc gia.
Bài thơ “The Hill We Climb” của cô đã được đọc tại lễ nhậm chức Tổng thống Hoa Kỳ của Joe Biden ngày 20.1.2021.
Xin chân thành cám ơn Quý Anh Chị: Thụy Mân, Nghia Bui, DQ Do, Minh Phượng, Trần Mộng Tú, Hương Nam, Lê Minh Sơn, Lưu Diệu Vân, Pháp Hoan Mai Công Lập Uyên Phương và Hàn Thủy về 11 bài dịch xuất sắc đã post ở trên.
Đọc thêm :
