Thượng Viện Mỹ báo động về Biển Đông :
Cơ hội cho Việt Nam
Vào lúc chính quyền Obama đang đau đầu với các hồ sơ nóng bỏng tại vùng Trung Cận Đông - từ Iran, Irak, Syria, cho đến Israel, Palestine và mới đây là Yemen - không kể đến vấn đề Nga và Ukraina, bốn Nghị sĩ hàng đầu tại Thượng viện Hoa Kỳ hôm 19/03/2015 đã công bố một bức thư báo động về mối đe dọa mà các hành động quá đáng của Trung Quốc tại Biển Đông đang đặt ra cho chính nước Mỹ cũng như cho các đồng minh và đối tác của Mỹ trong khu vực.
Các tác giả bức thư đã yêu cầu Washington phải có ngay một chính sách toàn diện để đối phó với hiểm họa đó, đồng thời đề nghị một số biện pháp cụ thể có thể được áp dụng trong đối sách chống lại các hành vi quá đáng của Trung Quốc trên biển đã được các Thượng nghị sĩ nêu bật.
Tầm mức quan trọng của bức thư này được đánh giá là rất lớn, do đó Việt Nam cần phải tranh thủ động lực mà lời kêu gọi này sẽ tất yếu tạo ra để vận động quốc tế giúp Việt Nam ngăn chặn mưu đồ bành trướng của Trung Quốc tại Biển Đông, vừa đe dọa hòa bình và ổn định trong khu vực, vừa trực diện tấn công vào chủ quyền và lợi ích của Việt Nam
Một lời cảnh báo của cả Thượng viện Mỹ
Tầm quan trọng của lá thư gởi đích danh hai Bộ trưởng Quốc phòng - Ashton Carter - và Ngoại giao John Kerry của Mỹ trước hết nằm ở uy tín và uy thế của bốn người đồng ký tên. Hai Thượng nghị sĩ John McCain và Bob Corker, thuộc đảng Cộng hòa, hiện là Chủ tịch hai tiểu ban trọng yếu trong Thượng viện Mỹ là Quân vụ và Đối ngoại. Hai người thuộc đảng Dân chủ đồng ký tên vào là các ông Jack Reed và Bob Menendez, cũng là thành viên cao cấp ("ranking member") của hai tiểu ban vừa kể, một vị trí tương đương với chức Phó Chủ tịch tiểu ban.
Căn cứ vào tư cách của bốn tác giả bức thư, có thể nói không sai rằng ý kiến nêu lên cũng là ý kiến của toàn thể Thượng viện Mỹ, chứ không phải là quan điểm cá nhân của những người ký tên.
Tầm quan trọng của bức thư còn thể hiện qua việc văn kiện này, dù mang hình thức cá nhân (của bốn Thượng nghị sĩ gởi đích danh cho hai vị Bộ trưởng), nhưng đã được công bố rộng rãi tương tự như một lá thư ngỏ, cho thấy rõ mục tiêu đánh động và vận động công luận để gây áp lực trên hành pháp Mỹ.
Bản cáo trạng nhắm vào mưu đồ thay đổi hiện trạng Biển Đông
Về mặt nội dung, có thể nói bức thư là một bản cáo trạng đối với các hành động bồi đắp đảo nhân tạo và xây dựng mà Trung Quốc đang rốt ráo tiến hành trên các rạn san hô và bãi đá ngầm mà nước này đang chiếm đóng tại Biển Đông.
Trong bức thư dài ba trang mà RFI Việt ngữ có bản sao, các tác giả chủ yếu lên án các "hoạt động cải tạo đất mà Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đang tiến hành tại quần đảo Trường Sa vùng Biển Hoa Nam (tên quốc tế của Biển Đông)", những hoạt động đã từng bị Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ James Clapper đánh giá là "hung hăng", nhằm "bành trướng sự hiện diện và củng cố các yêu sách chủ quyền của mình".
Đối với bốn Thượng nghị sĩ tác giả của bức thư, các hoạt động của Trung Quốc là một mối đe dọa không chỉ đối với Mỹ, mà đối với cả các nước trong khu vực, và cộng đồng quốc tế nói chung. Lá thư ghi nhận :
"Các hoạt động cải tạo đất và xây dựng của Trung Quốc trên vô số hòn đảo ở quần đảo Trường Sa, và các năng lực tiềm tàng về chỉ huy, điều hành, giám sát, khống chế quân sự mà các khoảnh đất mới này mang lại, là một thách thức trực tiếp, không chỉ đối với lợi ích của Mỹ và khu vực, mà còn đối với toàn bộ cộng đồng quốc tế".
Một cách cụ thể, các tác giả nêu bật tốc độ nhanh chóng của công việc cải tạo đất mà Bắc Kinh đang tiến hành : "Theo sự hiểu biết của chúng tôi, đa phần công việc này đã được hoàn tất chỉ nội trong một năm qua, và nếu tốc độ xây dựng hiện nay được duy trì, thì Trung Quốc có thể hoàn tất công trình cải tạo dự định ngay vào năm tới".
Quy mô to lớn của các công trình cũng được nhấn mạnh: "Đá Ga Ven (Gaven Reef) đã có thêm 114.000 m² đất mới từ tháng Ba năm 2014, và Đá Gạc Ma (Johnson Reef), trước đây là một bãi ngầm, ngày nay đã trở thành một 'hòn đảo' (nổi trên mặt nước) rộng 100.000 m². Công việc cải tạo và xây dựng đã làm cho Đá Chữ Thập (Fiery Cross) tăng diện tích hơn 11 lần kể từ tháng Tám năm ngoái (2014)."
Đối với bốn Thượng nghị sĩ Mỹ : "Trong khi các nước khác xây dựng trên những khoảnh đất hiện hữu, Trung Quốc lại thay đổi kích thước, cấu trúc và tính năng hình thể của những thực thể địa lý này. Đây là một thay đổi về chất có vẻ được dùng để thay đổi nguyên trạng Biển Đông".
Các tác giả của bức thư đã bác bỏ lập luận của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị gần đây theo đó các hoạt động cải tạo đất của Trung Quốc không đe dọa hay tác động tới nước khác.
Đối với các Thượng nghị sĩ Mỹ, hành động của Trung Quốc ít ra là đã vi phạm Bản Tuyên bố Ứng xử tại Biển Đông DOC ký kết với ASEAN, nhưng nếu Bắc Kinh tìm cách quân sự hóa các đảo nhân tạo mà họ đã xây dựng, hay dùng các đảo này để củng cố yêu sách chủ quyền của mình, thì "hành vi khiêu khích như vậy sẽ gây hậu quả nghiêm trọng cho hòa bình và ổn định của khu vực".
Cũng rất đáng lo ngại là các hòn đảo nhân tạo, với các cơ sở quân sự và hậu cần trên đó, có thể khiến cho Trung Quốc bạo dạn hơn trong việc tuyên bố một vùng nhận dạng phòng không trên một phần hay toàn bộ Biển Đông.
