Bắt Trẻ Đồng Xanh
Dưới đây là một bài viết
của nhà văn Võ Phiến, viết vào năm 1968, nói về việc chế độ miền Bắc đưa trẻ em
ra Bắc để huấn luyện để rồi đưa trở về miền Nam. Bài viết này được đặt dưới tựa
đề Bắt Trẻ Đồng Xanh. Phần đầu, Võ Phiến nhắc đến việc tập kết bộ đội và các
thiếu nhi ra Bắc sau khi ký kết Hiệp Định Genève năm 1954. Sau đó Võ Phiến nói
đến việc vào thời đó, năm 1968, nhiều toán thiếu nhi cũng được đưa ra Bắc theo
lối đường mòn Hồ Chí Minh giống như thời 1954.
Trong những ngày gần đây ai nấy chỉ những xôn xao
về chuyện ngưng chiến: Bao lâu nữa nhỉ? Làm gì bây giờ?
Trong bao nhiêu năm trời, chúng ta đã quen với
nếp sống chiến tranh đến nỗi hòa bình làm chúng ta bối rối. Nhưng thiết tưởng
ngưng chiến không đáng làm chúng ta bận tâm đến thế. Chiến tranh này sắp kết
thúc, bằng cách này hay cách khác, hoặc sớm hơn một ít hoặc chậm hơn một ít.
Chuyện phải đến rồi sẽ đến, nó xảy đến ra sao dường như cũng đã được trù
liệu.(Bộ đội tập kết ra Bắc, 1954)
Cái đáng bận tâm là những điều tiếp theo cuộc
ngưng chiến ấy.
Thì các vị lãnh đạo của chúng ta đã tiên liệu
rồi: đấu tranh chính trị chứ gì? kinh tế hậu chiến chứ gì?
Đấu tranh chính trị, nó hiển nhiên quá, nó sờ
sờ ra đấy, tưởng như rờ mó được. Nói rằng trong giai đoạn tới ta với cộng sản
phải đấu tranh chính trị với nhau, nói thế gần như không phải là tiên liệu gì
ráo. Đó là đối phó. Chuyện ấy đến ngay trước mắt rồi, ta buộc lòng phải đối phó
tức khắc, thế thôi.
Nhưng nói thế còn là khá. Hầu hết mọi người chỉ
chăm vào những cái gần hơn nữa: hàng mấy trăm ký giả mỗi tuần bu đến phòng họp
báo của các phái đoàn Hoa Kỳ và Bắc Việt để ghi lấy dăm ba câu tuyên bố loanh
quanh, các bình luận gia khét tiếng của báo này báo kia, đài này đài nọ bóp trán
suy đoán xem lúc nào thì ngưng oanh tạc dưới vĩ tuyến 19 v.v… Thiên hạ theo dõi
ý kiến của họ.
Trong lúc ấy nhóm lãnh đạo ở Hà Nội lặng lẽ lo
liệu công việc mai sau: tức một cuộc chiến tranh khác. Một cuộc chiến tranh quân
sự hẳn hòi. Và họ tiến hành thực hiện chuẩn bị, ngoài sự chú ý của dư luận: các
bình luận gia có tiếng, khét hay không khét, gần như không mảy may quan tâm đến
chuyện ấy.
Thế mà đó mới là chuyện đáng quan tâm. Thiết
tưởng là chuyện đáng quan tâm hơn cả vào lúc này. Bởi vì nếu ta mù tịt về ý định
của đối phương trong tương lai thì trong cuộc đối thoại thương thuyết với họ
hiện thời ta làm sao biết đặt ra những điều kiện cần thiết?
Cuộc bắn giết sắp tới giữa Miền Nam và Miền Bắc
đã được cộng sản xếp đặt từ lúc này, cũng như cuộc bắn giết thê thảm mười năm
qua được họ xếp đặt từ trước tháng 7-1954, trước ngày đình chiến theo hiệp định
Genève.
Thượng tuần tháng 7-68 một nhóm luật gia họp ở
Grenoble buộc Hoa Kỳ vào tội gây chiến tại Việt Nam. Sau đó, nhóm luật gia tranh
đấu chính trị Việt Nam họp tại Sài Gòn cãi lại: Mặt trận Giải phóng Miền Nam đã
thành lập từ năm 1958 và ra mắt ngày 20-12-1960, còn người lính Mỹ đầu tiên chỉ
mới tử trận trên lãnh thổ Miền Nam ngày 22-12-61.
Người của pháp luật, họ cãi lý với nhau, họ bắt
bẻ nhau như thế. Không hiểu sao họ chỉ nói tới Mặt trận Giải phóng Miền Nam.
Trước họ, nhiều người đã đi ngược lên tới Mặt trận Tổ quốc, và xa hơn Mặt trận
Tổ quốc: tới cái nghị quyết của đảng Lao động đã đẻ ra Mặt trận này.
Mặt trận này, mặt trận nọ…, đó là những bằng
chứng đã có tên gọi. Chờ cho cộng sản đặt tên rõ ràng các hoạt động của họ mới
chịu cho rằng họ hoạt động tức là nghĩ tệ về họ nhiều quá. Họ đâu có chậm chạp
như vậy? Trước những hoạt động có tên gọi đã từng xảy ra nhiều hoạt động không
tên gọi, và trước cả các hoạt động không tên là những toan tính xếp đặt kỹ
càng.
Khi họ nhận thấy không thể thanh toán cả nước
Việt Nam một lần, mà phải chấp nhận điều đình với Pháp để giữ lấy nửa nước, thì
họ đã đặt ngay vấn đề: còn lại nửa nước kia, phải giải quyết ra sao? Và họ đặt
kế hoạch “giải quyết”, cùng lúc với kế hoạch điều đình. Nghĩa là vào năm 1954,
chứ không phải năm 1958.
Thật vậy, hiệp định đình chiến vừa ký kết, thì
những điều khoản ngưng cuộc chiến tranh bấy giờ được họ thi hành đồng thời với
những điều chuẩn bị cuộc chiến tranh sau. Đồng thời, không muộn hơn một ngày
nào.
Lúc ấy chính quyền quốc gia lo đùm túm kéo nhau
vào Nam, và tổ chức cuộc di cư cho đồng bào Miền Bắc. Di cư là đi cả nam lẫn nữ,
cả già lẫn trẻ: công chức già thì vào theo nhà nước để lãnh hương hưu, các cụ cố
thì theo con cháu vào để được nuôi nấng và chết giữa đám con cháu v.v…(Bộ đội tập kết ra Bắc, 1954)
Cũng lúc ấy, cộng sản lo liệu công việc của họ
có lớp lang:
- Vũ khí, họ chôn giấu lại một số ở Miền
Nam;
- Cán bộ và binh sĩ, họ chọn lựa một số cho ở
lại: có hạng được bố trí để len lỏi vào các cơ quan quốc gia, có hạng trở về
cuộc sống thường dân chờ thời cơ, có hạng đổi vùng để hoạt động, có hạng vừa lẩn
trốn vừa bám lấy địa phương để hoạt động v.v…
- Địa chủ, phú nông, trót bị ngược đãi tù tội,
đều được tha thứ, giải thích, dỗ dành để xóa bỏ hận thù. Những thành phần không
dỗ dành được thì họ thủ tiêu, vì xét nguy hiểm đối với tính mạng những cán bộ
nằm vùng của họ;
- Tập kết theo nguyên tắc: Đưa ra Bắc hạng trai
trẻ có thể làm việc đắc lực và sản xuất giỏi cùng hạng có uy tín có khả năng; bỏ
lại trong Nam hạng lão nhược có thể làm một gánh nặng cho quốc gia. Cố ý gây
phân ly chia cách, làm thế nào để mỗi gia đình đều có kẻ đi người ở;
- Gấp rút tạo thêm nhiều liên hệ giữa thành
phần tập kết ra Bắc và dân chúng Miền Nam: đặc biệt là tổ chức những đám cưới
cấp tốc khiến cho hàng chục vạn binh sĩ và cán bộ Việt cộng ra đi bỏ lại trong
Nam bấy nhiêu cô vợ trẻ, có những cô chỉ ăn ở với chồng được đôi ba hôm.
Bấy nhiêu cô vợ trẻ và gấp đôi gấp ba chừng ấy
cha mẹ già cùng cô cậu chú bác v.v… là một lực lượng đáng kể. Bằng chính sách
tập kết và gây liên hệ này, cộng sản cưỡng bức một số người về sau phải làm nội
tuyến cho chúng.
Ngay từ đầu, tình cảm của những người này đã
hướng về Bắc, theo bóng kẻ thân yêu. Thái độ và hoàn cảnh éo le của họ khiến nhà
chức trách địa phương lo ngại, đề phòng. Do đó, họ thành một khối người dần dần
sống cách biệt, nếu không là đối lập với chính quyền miền Nam(Bộ đội tập kết ra Bắc, 1954, Qui Nhơn). Một vài trường
hợp đối xử vụng về bị khai thác, một vài sự hiểu lầm bị xuyên tạc: thế là mâu
thuẫn giữa hai bên trở thành trầm trọng. Rồi một ngày kia, chuyện được tính
trước sẽ xảy ra. Xin thử tưởng tượng: gia đình có đứa con hay người chồng ra Bắc
năm 1954, hai năm sau, một đêm nào đó, có kẻ lạ mặt lẻn vào nhà, lén lút trao
cho xem một lá thư và một tấm hình mới nhất của con hay của chồng từ Bắc mang
vào, gia đình nọ làm sao nỡ tố giác kẻ lạ mặt, dù biết họ đang gây loạn. Đã
không tố giác được, tất phải che giấu, nuôi dưỡng mối liên lạc. Từ việc này đến
việc khác, gia đình nọ dần dần đi sâu vào sự cộng tác với tổ chức bí mật của đối
phương, chịu mệnh lệnh của họ, rốt cuộc gia nhập hẳn vào hàng ngũ của họ.
Chính vì như thế mà thư từ hình bóng của cán
binh tập kết có giá trị đặc biệt quan trọng: những năm 1956, 57, 58, cán bộ từ
ngoài Bắc xâm nhập vào hoạt động, trong người họ bao giờ cũng mang theo một số
thư từ, hình bóng của cán binh tập kết. Đó là lợi khí hết sức đắc dụng giúp họ
đặt các cơ sở quần chúng đầu tiên.
Gây được cơ sở quần chúng, vận động được sự
đóng góp số lương thực tiền bạc cần thiết để nuôi quân rồi, bấy giờ các lực
lượng vũ trang tại chỗ bắt đầu được thành lập, các lực lượng vũ trang ngoài Bắc
kéo vào. Sau đó mới có cái Mặt trận Giải phóng ra đời.
Như vậy, cuộc chiến hiện nay không hề khởi đầu
từ những bất mãn chống một chế độ độc tài gia đình trị, không hề khởi đầu từ sau
việc chính quyền Sài Gòn từ chối cuộc tổng tuyển cử 1956, không hề khởi đầu từ
ngày khai sanh mặt trận nọ mặt trận kia.(Tàu Ba Lan Kilinsky chở bộ đội và thiếu nhì
ra Bắc rời bến tại vàm sông Ông Đốc, Cà Mau, 1955. Lê Duẩn lên tàu này giả vờ
làm như đi tập kết ra Bắc theo như qui định của Hiệp Định Genève rồi ban đêm đi
xuống ca nô quay trở về đất liền, ở lại miền Nam để chỉ đạo cuộc nổi dậy lật đổ
chế độ miền Nam sau này)
Cuộc chiến này xuất hiện ngay từ những cuộc
liên hoan chia tay giữa kẻ ở người đi trong thời hạn 300 ngày tập kết, những
cuộc liên hoan có hát có múa, có bánh trái tiệc tùng… Nó xuất hiện ngay từ những
đám cưới vội vã sau ngày đình chiến, những đám cưới lắm khi tổ chức tập thể, do
trưởng cơ quan, trưởng đơn vị chủ tọa. Nạn nhân đầu tiên của cuộc chiến này
không phải là những kẻ ngã gục vào 1958, 1959, mà là những cô gái tức khắc biến
thành góa bụa từ 1954.
Dân chúng Miền Nam ai nấy đều biết những bận
rộn tới tấp, những công việc bề bộn ngổn ngang mà nhà cầm quyền cộng sản hồi ấy
phải làm cho kịp trước khi rút ra Bắc. Trong hoàn cảnh rộn ràng bấy giờ, nếu
không vì lý do quan trọng, chắc chắc đảng và nhà nước cộng sản hồi ấy không đến
nỗi quá sốt sắng lo cưới vợ cho cán binh như thế. Chắc chắn. Dù tìm trong bất cứ
thời kỳ lịch sử nào của bất cứ dân tộc nào, cũng hiếm thấy một trường hợp chính
phủ lo vợ cho quan binh túi bụi đến chừng ấy.
Cũng như hiện nay, trong giai đoạn ác liệt sau
cùng của chiến cuộc tại miền Nam này, nếu không vì lý do quan trọng, đảng và nhà
nước cộng sản nhất định không bao giờ khổ công gom góp thiếu nhi ở đây đưa ra
Bắc, trải qua bao nhiêu gian nan khó nhọc, trong những điều kiện di chuyển nguy
hiểm đến nỗi cả các binh sĩ khỏe mạnh của họ cũng phải hao mòn suy kiệt dọc
đường.
Đưa thiếu nhi Miền Nam ra Bắc, không phải cộng
sản họ nhằm làm nhẹ một gánh nặng nuôi dưỡng, giúp các ông tổng trưởng Kinh tế
hoặc Xã hội của chúng ta. Mọi người đều rõ, tại Bắc Việt và Trung Cộng, người ta
tiết giảm sinh sản rất gắt gao: họ hạn chế hôn nhân, hạn chế luyến ái.
Đưa thiếu nhi Miền Nam ra Bắc, cũng không phải
cộng sản họ nhằm giúp ông tổng trưởng Giáo dục của chúng ta một tay để giải
quyết nạn thiếu trường ở trong này.
Trong giới quan sát nhiều kẻ bảo rằng Bắc Việt
kiệt quệ rồi, không đủ sức kéo dài chiến tranh nữa, họ bối rối lắm, luống cuống
lắm. Dù không tin vào nhận định ấy, ít ra cũng phải chịu rằng lúc này họ bận
trăm công nghìn việc, nếu chuyện bắt trẻ Miền Nam không có một tầm quan trọng
đặc biệt thì họ không hơi đâu nghĩ đến. Đàng này họ đang ra sức thực hiện một kế
hoạch bắt trẻ qui mô trên một phạm vi hết sức rộng lớn: đồng loạt, người ta phát
giác ra trẻ em bị bắt ở khắp nơi trên toàn quốc Việt Nam Cộng hòa, từ Quảng Trị,
Thừa Thiên, Pleiku, Kontum, đến Mỹ Tho, Cà Mau, người ta gặp những toán trẻ em
chuyển ra Bắc Việt bằng phi cơ từ Cam-bốt, hoặc bị dẫn đi lũ lượt trên đường mòn
Hồ Chí Minh, nghĩa là bằng mọi phương tiện, một cách gấp gáp.
Họ bổ sung quân số đó chăng? — Không đâu. Trẻ
bị bắt có hạng mới tám chín tuổi. Trong những trường hợp khẩn cấp, họ có thể tạm
sử dụng một số trẻ con bắt được ngay tại địa phương; chứ thành lập những đơn vị
con nít như thế để dùng ngay vào chiến cuộc này là chuyện điên rồ. Không phải bổ
sung quân số đưa vào chiến cuộc đang kết thúc đâu, mà là họ đang tổ chức chiến
cuộc mai sau đấy.(Bộ dội tập kết ra Bắc, 1954)
Đem chút ít kinh nghiệm về lần trước để suy
nghiệm về lần này, chúng ta thấy trước dăm ba điều họ sẽ làm sau khi thỏa ước
ngưng chiến được ký kết:
- Họ sẽ bỏ lại Miền Nam tất cả những thương phế
binh, những cán bộ lâm nạn, tàn tật v.v… Mang mỗi phần tử vô dụng như thế về Bắc
chỉ gây thêm xúc động tâm lý trong quần chúng ngoài ấy; để hạng ấy ở lại, họ tạo
thêm gánh nặng cho kinh tế Miền Nam;
- Lúc cuộc “chiến tranh chính trị” mà các nhà
lãnh đạo Miền Nam vẫn nói được bắt đầu, thì bao nhiêu ức vạn gia đình có con
cháu ra Bắc (và những cô gái có chồng lính cưới vội cưới vàng trước khi về Bắc
nữa) hóa ra những thành phần mà chánh quyền ta không sao lôi kéo tranh thủ nổi.
Lòng họ hướng về những con tin ở ngoài Bắc, phân nửa sinh mạng họ do nhà đương
cuộc Miền Bắc định đoạt. Thái độ của họ khiến nhà chức trách địa phương có thể
phạm vào vài biện pháp kỳ thị vụng về: thế là phát sinh mâu thuẫn, bất mãn,
chống đối v.v…
- Một ngày nào đó, những cán bộ từ Bắc lại lén
lút xâm nhập , mang theo thư từ của con, của chồng họ: họ mừng như mở cờ trong
bụng. Họ bắt tay cộng tác với những cán bộ nọ, cùng nhau hoạt động để tạo điều
kiện cho chồng con họ sớm trở về ồ ạt theo những đơn vị Nam xâm v.v…
Cán binh gốc người Miền Nam đưa ra Bắc, rồi lại
phái trở vào có nhiều cái lợi: khi được lệnh vào Nam hoạt động, họ mừng rỡ vì có
cơ hội về quê; họ ra đi lặng lẽ, không có bà con thân thuộc ở Bắc nên không gây
xao xuyến gì trong dân chúng, vừa giữ được yếu tố bí mật vừa tránh được tác động
tâm lý bất lợi; họ lại được mong chờ đón đợi ở Miền Nam; và họ thông thạo am
hiểu về dân tình cùng địa thế Miền Nam.
Như thế, chủ trương bắt đám trẻ em ở miền đồng
bằng Nam Việt bát ngát, phì nhiêu đem ra xứ Bắc đông người đất hẹp, nhà cầm
quyền Hà Nội chính đang bắt đầu chiến cuộc mai sau ngay từ lúc này, lúc mà chúng
ta còn đang xôn xao mong ước ngưng chỉ chiến cuộc hiện tại. Nói họ bắt đầu lúc
này cũng chưa đúng: thực ra các tài liệu về “Vấn đề gửi các cháu ra Miền Bắc” đã
được phổ biến trong hàng ngũ cộng sản từ tháng 4-68, và thúc giục thực hiện
trước mùa mưa năm nay. Tháng 4-68, tức là liền ngay sau khi tổng thống Mỹ mở
miệng thốt ra vài dấu hiệu tỏ ý xuống thang chiến tranh để đi tới điều
đình.
Điều đình để nghỉ ngơi, đối với Mỹ và chúng ta
là thở ra một hơi dài nhẹ nhõm. Điều đình đối với cộng sản là bỏ cuộc nửa chừng,
là đành không ăn được keo này. Thua keo này họ bày liền keo khác ngay, vì ngưng
chiến thế nầy, theo họ, là một sự dở dang, là chưa hoàn tất công việc. “Thế này
rồi thôi luôn hả? Nói thế mà nghe được! Sao có thể quan niệm một cách giải quyết
giản đơn, vô duyên đến thế?”
Ý tưởng về ngưng chiến của chúng ta dính liền
với một mơ ước xây dựng: bao nhiêu tỷ bạc cho Miền Nam, bao nhiêu tỷ bạc cho
Miền Bắc, trao đổi kinh tế ra sao, trao đổi văn hóa thế nào v.v… Ý tưởng về
ngưng chiến của cộng sản dính liền với một kế hoạch tấn công quân sự. Và những
nạn nhân đầu tiên của trận chiến tương lai là những đứa bé con và bố mẹ chúng đã
chịu đau thương từ sáu tháng qua rồi. Trận chiến tranh tương lai đã chọn nạn
nhân của nó trong đám trẻ thơ, đàn bà Miền Nam, để biến họ thành con côi vợ góa.
Xong rồi. Việc đã bắt đầu từ nửa năm nay rồi.
Trước một đối thủ như thế, thái độ của những
chính khách Việt Mỹ hằng ngày đấm ngực đồm độp, băn khoăn, tự trách mình cái lỗi
không kết thúc được chiến cuộc, thái độ ấy ngây ngô đã đành. Thái độ của những
người hớn hở với một kế hoạch kinh tế hậu chiến nào đó, nghĩ cho cùng cũng mỉa
mai tội nghiệp: liệu rồi hưởng được mấy năm hòa bình trước mắt mà hí hửng tính
chuyện xây dựng, mà mơ cảnh thịnh vượng? Rồi đến thái độ của những kẻ nhìn xa để
báo động về một cuộc chiến tranh chính trị: bảo rằng đối phương rồi đây chỉ có
hoạt động chính trị, như vậy không khác gì chỉ vào con cọp mà gọi là con chó.
Gần như tự lừa mình, như giúp địch ngụy trang.
Dù cho chỉ có chiến tranh chính trị với nhau,
đố ai, đố đảng phái nào, liên minh nào, phong trào nào của chúng ta mà thuyết
phục được mấy vạn ông bà cha mẹ có con cháu ở Bắc, mấy vạn góa phụ có chồng ở
Bắc, thuyết phục được họ thành thực theo ta? Chỉ nắm lấy chừng ấy vạn người,
cộng sản Bắc Việt đã có trong tay một lực lượng to lớn hơn mọi đoàn thể chính
trị của chúng ta, lực lượng nằm ngay trong lòng quần chúng ta, hàng ngũ ta, mà
hoạt động. Ấy là chỉ so sánh về lượng. Mặt khác, trong số các đoàn viên phong
trào quốc gia, đảng viên quốc gia v.v… hạng thực sự nhiệt thành vì lý tưởng được
bao nhiêu? Và riêng trong hạng nhiệt thành có được bao nhiêu kẻ mà lòng thiết
tha đối với lý tưởng có thể mạnh hơn lòng thiết tha với chồng con của những phần
tử bị cộng sản lợi dụng kia?
Dù cho chỉ có đấu tranh chính trị với nhau
thôi, chúng ta đã bất lợi như thế. Huống chi đó chỉ là hành vi tốt lành lương
thiện mà ta gán cho đối phương. Còn họ…, nếu vạn nhất trong thời gian năm bảy
năm sắp tới mà đất nước này thoát khỏi một trận chiến tranh nữa, thì đó là ý
trời, không phải là ý của họ đâu.
Ý của họ, nó tàn nhẫn đến nỗi chúng ta không dự
liệu tới, không tưởng tượng được. Đó là chỗ nhược của ta.
Năm 1954, sau chín năm ê chề mòn mỏi vì chiến tranh, thấy hòa bình ai nấy nhẹ nhõm; nếu có kẻ nào lúc đó mà xếp đặt một cuộc tàn sát nữa, kẻ ấy tất gan đồng dạ sắt. — Thì Hồ Chí Minh đã xếp đặt cuộc tàn sát ngay vào thời kỳ ấy.
Năm 1954, sau chín năm ê chề mòn mỏi vì chiến tranh, thấy hòa bình ai nấy nhẹ nhõm; nếu có kẻ nào lúc đó mà xếp đặt một cuộc tàn sát nữa, kẻ ấy tất gan đồng dạ sắt. — Thì Hồ Chí Minh đã xếp đặt cuộc tàn sát ngay vào thời kỳ ấy.
Năm 1968, sau hăm ba năm chiến tranh thảm khốc,
nghe nói hòa bình mọi người mừng rơn. Nghĩ tới hàng triệu người đã bỏ thây trong
thời gian qua, ai cũng tưởng làm người Việt Nam mà có kẻ dám để ý nghĩ mon men
đến chiến tranh nữa, kẻ ấy thật mặt dày mày dạn, tán tận lương tâm. — Thì Hồ Chí
Minh chính đang xếp đặt thêm một cuộc chiến tranh.(Khóc thân nhân bị giết tại Huế trong trận Tổng Công Kích Tết Mậu Thân 1968)
Vậy mà ông ta vẫn an nhiên hưởng sự trọng vọng
của bao nhiêu người, kể cả người Việt Nam! Cho hay cái sản phẩm quái dị của thế
kỷ văn minh này là tuyên truyền chính trị, nó có một ma lực mê hoặc phi thường.
Không phải thứ tuyên truyền yếu ớt vận dụng một cách khó khăn trong khung cảnh
các nước tự do, mà là thứ tuyên truyền một chiều, qui mô, toàn diện, có thể sử
dụng các quyền lợi kinh tế hỗ trợ cho nó như ở tại các quốc gia độc tài: Nga xô,
Trung cộng, Bắc Việt, Đức quốc xã v.v…(Trẻ em và thường dân bị chết trong một vụ ném
lựu đạn của đặc công Cộng Sản ngày 26-10-1962, là ngày Quốc Khánh dưới thời Ngô
Đình Diệm. Tại trước tòa Đô Chánh Sài Gòn (Ủy Ban Nhân Dân Thành Phố ngày nay)
có trưng bày một chiếc trực thăng. Đặc công Cộng Sản ném lựu đạn vào những người
đang đứng xem chiếc trực thăng này làm 7 người chết, 47 người bị
thương.)
Và Hồ Chí Minh không phải chỉ được thứ tuyên
truyền ấy xóa cho mình cái chân tướng hiếu sát phi nhân(Kẻ vừa ném lựu đạn ngày 26-10-1962 vào đám đông bị người xung quanh xúm lại đánh trước khi cảnh sát đến bắt giữ). Ông ta còn hóa thành
thiên tài lỗi lạc dưới mắt nhiều người vì đã tổ chức giặc giã trong một phần tư
thế kỷ để giành nửa nước, trong khi tại khắp các nước Á Phi, những lãnh tụ bất
tài nhất cũng dần dần thu hồi được độc lập toàn vẹn cho quốc gia họ với những
tổn thất nhẹ hơn nhiều. Ông ta còn hóa thành chính trị gia khôn ngoan, thành
“cha già dân tộc” dưới mắt nhiều người, trong khi ở các xứ khác cùng lâm vào
tình trạng lưỡng phân không có chính quyền nào nỡ giải quyết tình trạng một cách
vô hiệu mà bất nhân đến thế, trải bao nhiêu năm cứ nhất mực khăng khăng chủ
trương hết cuộc tàn sát này đến cuộc tàn sát nọ, không một mảy may sờn lòng xúc
cảm trước cảnh chết chóc thê thảm làm cho cả nhân loại đều ái ngại.
Người như thế, không biết lòng dạ ra sao, tim
óc ra sao. Bảo rằng cùng trong một người, vừa chứa đầy những kế hoạch xua ngay
đồng bào mình vào chiến tranh liên tiếp vừa có chỗ cho tình yêu thương đồng bào,
thật không thể hiểu thấu.(Giáo sư Nguyễn Văn Bông bị đặc công Cộng Sản ám sát ngày 10-11-1971 bằng cách ném mìn và lựu đạn vào dưới gầm xe. Bên trên là ảnh hai người thực hiện vụ ám sát: Vũ Quang Hùng và Lê Văn Châu)
Những lời trên đây không được nhã nhặn. Quả
thật không nhã nhặn. Và kẻ viết ra phải lấy làm ngượng về lời lẽ mình. Nhưng khi
mình là dân một nước đã trải qua bao nhiêu năm khói lửa, rồi lại trông thấy
trước mặt một viễn tượng đầy máu me, khi ấy nói về kẻ gây thảm họa thật khó giữ
lòng bình thản để nói lời tao nhã.
Có thể nào không giận? Ông ta bảo phải đeo đuổi
cuộc tàn sát nọ là vì nguyện vọng dân tộc? — Trời, dân tộc này ai cũng xưng biết
rõ vanh vách nguyện vọng, ai cũng đòi hành động nhân danh nguyện vọng dân; có
điều mỗi người nêu lên một nguyện vọng khác nhau, hoàn toàn khác nhau, lắm khi
mâu thuẫn nhau. Đâu là nguyện vọng đích thực, để hồi sau phân giải. Cái chắc
chắn là dân tộc này không hề nằng nặc thiết tha với cộng sản đến nỗi chịu chết
năm ba thế hệ liên tiếp để rước kỳ được chế độ ấy về. Vả ông ta chừng ấy tuổi
tác rồi, tai nghe mắt thấy đã nhiều, từng trải việc đời đã nhiều, ông ta đâu còn
ngây thơ mà quáng mắt vì những danh từ khoác lác, những hứa hẹn hão huyền xa xôi
của một chủ thuyết. Ông ta hẳn thừa rõ những gì đê tiện xấu xa xảy ra phía sau
các khẩu hiệu tuyên truyền, thừa rõ sống ở Đông Đức đâu bằng ở Thụy-điển,
Hòa-lan, thừa rõ con đường từ Hung-gia-lợi, Lỗ-ma-ni tiến đến dân chủ và hạnh
phúc, phải xa hơn con đường từ Thụy-sĩ, Phần-lan.
Mà dù ông ta có không nghĩ như thế, có cho rằng
Tiệp-khắc sung sướng và tự do hơn Thụy-điển đi chăng nữa, thì sự hơn thua chút
ít cũng không đến nỗi bắt phải đổi lấy bằng ba bốn cuộc chiến tranh trong đôi ba
mươi năm liền. Đáng lẽ ông ta để cho dân tộc nhỏ bé đã chịu quá nhiều đọa đày vì
ngoại thuộc này được yên thân để làm ăn, để sống cho ra sống trong ít lâu.(Cảnh một trong những vụ đặt chất nổ tại Sài Gòn vào những năm 1965 - 1967)
Đã không vì nguyện vọng, quyền lợi dân tộc, ông
ta hành động vì lẽ đảng ông ta nhất định phải thắng các đảng khác, vì lẽ người
như ông ta không chịu thất bại nửa đường?
Chừng ấy tuổi tác rồi, lẽ nào vì tranh hơn
tranh thua, mà ông mạnh tay sát hại đồng bào không xót thương đến thế? Người ta
có thể vì tức khí, nóng giận mà tàn nhẫn, vung tay quá đà. Đó là chuyện nhất
thời. Còn ông, ông dai dẳng quá.
Vì cuồng tín chăng? Vì tự ái chăng? Vì cái gì
ông ta cũng đáng trách đáng giận quá.
Nhưng trong vấn đề này, trách móc với giận hờn
đâu có ăn thua gì. Một biểu thị tình cảm: thật vu vơ, vô hiệu. Ăn thua chỉ có
chiến lược thâm hiểm, hành động thích hợp. Lời nói — dù nhã hay bất nhã — rồi sẽ
bay đi theo mây gió. Chỉ có hành động mới sửa đổi được tình thế. Mà hành động
thì…(Xe đò chở thường dân cán phải mìn do Cộng
Sản gài trên Quốc Lộ 1 gần Trảng Bàng, Tây Ninh ngày 30-4-1967 làm 1 người chết,
20 người bị thương. Khi chiếc xe đò này gặp một chiếc cầu đã bị Cộng Sản đặt mìn
phá sập bèn quay đầu lại thì cán phải mìn gài ở trước chiếc cầu
sập.)
Thì rồi chắc chắn ở phía bên này thoạt tiên ai
nấy sẽ nhảy lên mừng hòa bình, rồi tiếp sau đó sẽ bất đồng cãi cọ nhau ỏm tỏi về
chuyện xây dựng, sẽ tranh nhau làm ăn tới tấp. Cùng lắm, lâu lâu sẽ có người
sáng suốt nhắc khẽ đến chiến tranh chính trị. Thế thôi.
Trong lúc ấy Bắc Việt lặng lẽ điều khiển cán bộ
của họ ở trong nầy âm thầm nhen nhóm cơ sở. Rồi đôi ba năm sau, một ngày nào đó
xét thấy thuận tiện, họ cho lệnh bùng nổ. Thế là chiến tranh tái diễn.
Chiến tranh tái diễn: mọi người trên thế giới
đang sống an lành bỗng bị quấy rầy, bị ảnh hưởng, có một số bị lôi cuốn vào
chiến cuộc, lấy làm lo ngại, bực mình, quay đầu về cái xứ lắm chuyện này nhìn
bằng cái nhìn xoi mói, nghiêm khắc, trách vấn: “Rầy rà thật! Ra cái xứ ấy tệ
thật, tự xử không nên thân. Loạn lạc này đích thị do độc tài, tham nhũng, bất
công, kỳ thị tôn giáo v.v… khiến dân chúng bất mãn nổi lên chống chế độ. Dung
dưỡng những chính quyền, những chế độ như thế chỉ tổ tai hại v.v…”
Chiến tranh ác liệt thêm: lương tâm nhân loại
bị xúc phạm, các nhà triết học gọi nhau họp ở Thụy-điển, các luật gia rủ nhau
họp ở Grenoble v.v… trịnh trọng suy tư, trịnh trọng bàn cãi, rồi lên án, kết tội
v.v… Trong khi ấy các lãnh tụ Hà Nội họ chỉ cần khéo che miệng nín cười. Đó là
điều quan trọng: họ không được phép cười. Họ không được phép chế giễu lương tâm
và trí thông minh của loài người. Họ không được vô lễ; họ chỉ được tiếp tục đánh
thật mạnh.(Bộ trưởng Y Tế Lê Minh Trí bị Cộng Sản ám
sát lúc 7 giờ 50, ngày 6-1-1969 tại góc đường Nguyễn Du - Hai Bà
Trưng)
Cứ thế cho đến khi hoặc chúng ta chịu không nổi
những đòn đánh từ bên ngoài và những dằn xóc từ bên trong, chúng ta bỏ cuộc và
cộng sản tiến đến Cà Mau; hoặc bên phía chúng ta cùng đồng minh có những kẻ thật
chì, cộng sản liệu ăn không nổi, thế là lại điều đình và lại xếp đặt một kế
hoạch khác… Như vậy không biết đến bao giờ.
Còn ba mươi hai năm nữa, chúng ta bước sang thế
kỷ XXI. Nhiều người xem như bước sang một kỷ nguyên mới, một nền văn minh mới:
con người sẽ không chỉ biết có quả đất, nhiều quốc gia sẽ tiến đến nền kinh tế
kỹ nghệ hậu. Đó chưa hẳn là cực lạc, nhưng cũng là cái gì vượt xa tình trạng
hiện tại. Thiên hạ nô nức đua nhau tiến đến mặt trăng, đến kinh tế kỹ nghệ hậu.
Như thể cá vượt Vũ Môn.
Riêng dân tộc chúng ta, ba mươi hai năm nữa e
vẫn còn đánh nhau, nửa nước túm lấy nửa nước dìm nhau trong bể máu. Các dân tộc,
bất cứ da đen hay da đỏ, đều có thể nô nức, hy vọng ở thế kỷ XXI. Riêng chúng
ta, chúng ta chỉ còn có mỗi một điều để đón đợi: là hết chiến cuộc này đến chiến
cuộc khác, nếu Hà Nội không từ bỏ quyết tâm của họ. Và cho đến bây giờ, họ chưa
có dấu hiệu từ bỏ.
Hỡi các em bé của đồng bằng Nam Việt xanh ngát
bị bắt đưa đi, từng hàng từng lớp nối nhau dìu nhau ra núi rừng Việt Bắc! Riêng
về phần mình, các em đã chịu côi cút ngay từ lúc này; còn đất nước thì sẽ vì
những chuyến ra đi của các em mà lâm vào cảnh đau thương bất tận. Tai họa hiện
xảy đến cho các em cũng là tai họa về sau cho xứ sở. Đã sáu tháng qua rồi. Dù
người ta có thôi dài cổ ngóng về Ba-lê, để nghĩ cách cứu các em, thì cũng đã
muộn.
Nhưng đâu có ai chịu thôi ngóng chờ? Và trong
không khí thấp thỏm chờ đợi hòa bình, ngày ngày báo chí chỉ những rập rình từng
thoáng tin ngưng oanh tạc, tôi hướng về các em những ý nghĩ vô cùng buồn thảm,
đen tối.
Sài Gòn 10 – 1968
*Nhan đề bài này mượn từ một cuốn sách của
Phùng Khánh, dịch truyện The Catcher in the Rye của J.D. Salinger. Sách Phùng
Khánh do Thanh Hiên xuất bản năm 1967 tại Sài Gòn.
Võ Phiến