LINH TỪ QUỐC MẪU: TRẦN THỊ DUNG (? - ?)
Trần Thị Dung là con gái Trần Lý, em Trần Thừa, Khi Thái tử Sảm đến làng Tức Mặc, thấy có sắc đẹp, lấy làm vợ. Năm 121O, Trần Thị được lập làm Nguyên phi. Đàm thái hậu là mẹ Huệ Tông, thấy họ Trần nắm giữ quyền bính, nên lo ngại, hất hủi Trần Thị và mấy lần muốn hạ độc. Năm 1216, Trần Thị được sắc phong Hoàng hậu. Năm 1225, nhà Lý mất ngôi. Hoàng hậu Trần Thị Dung giáng xuống làm Thiên cực Công chúa, để gả cho Trần Thủ Độ (hai người là chị em họ). Những cung nhân nhà Lý, thì đem gả cho các tù trưởng các mường.
Tháng 8 năm Bính tuất (1226), tổ chức đám cưới Trần Thủ Độ và Trần Thị Dung, sau đó bà được phong làm Linh từ Quốc mẫu. Giặc Nguyên xâm lược nước ta lần thứ nhất (1258), bà đã trực tiếp chỉ huy giới hoàng tộc rút khỏi kinh thành. Sau đó bà chỉ huy thu nhặt sắt thép, khích lệ các hiệp thợ rèn, ngày đêm rèn luyện vũ khí, cung cấp cho quân sĩ nhà Trần. Như vậy bà cũng có công lớn trong việc đánh đuổi quân Nguyên.
Bà Trần Thị Dung, Việt Sử Tiêu Án, (trang 69) viết: “Thái hậu là người đàn bà góa của nhà Lý đương triều, được xem như là mẹ của Thủ Độ, sao lại nỡ muối mặt, táng tâm đến thế, cái ngày thầy tăng chùa Chân Giáo lên cõi niết bàn, lại là ngày Hoàng hậu bị hạ giá, tuy đã đổi tên gọi là công chúa, nhưng ở trong họ còn là anh em gần; vì con nhà chài lưới chả biết lễ nghĩa là gì, tập tục loạn luân như thế, từ đời Kinh, Hấp đã có thế rồi...”.
*- Thiết nghĩ: Việt Sử Tiêu Án viết: “Con nhà chài lưới chả biết lễ nghĩa là gì...”, e rằng quá khắt khe chăng?! Vì chỉ có Trần Thị Dung hợp sức với Thủ Độ, mới dựng lên được nhà Trần. Cũng nhờ nhà Trần vững mạnh, mới trừ được loạn lạc trong nước và đủ sức mạnh để diệt quân Nguyên xâm lược?!
Cảm khái: Linh từ Quốc mẫu
Nào ngờ dân dã, được vua yêu?!
Duyên nợ trăm năm, lủng củng nhiều!
Nguy biến nước nhà, cùng gánh vác
Chung lưng góp sức đỡ tường xiêu!!!
Nguyễn Lộc Yên
