Mọi điều bạn tưởng bạn biết về sự sụp đổ của Liên Xô đều sai
Trích trong "Đêm Giữa Ban Ngày":
"Một trong những điều không ngờ nhất đã xảy ra – Liên Xô, thành trì của cách mạng vô sản toàn thế giới, vào một ngày đẹp trời đã sụp đổ tan tành. Ngày hôm đó tôi có mặt tại Moskva. Đêm 18 rạng ngày 19 tháng 8 năm 1991, cả khách sạn Thế giới (Mir), gần Nhà Trắng của tổng thốn...g Nga Eltsin, chìm trong bóng tối – điện mất hoàn toàn. Ở chệt có rất nhiều bóng áo da đi đi lại lại, nhân viên khách sạn thì thào rằng đó là người của KGB. Vẳng lại trong đêm mấy tràng tiểu liên rời rạc. Điện thoại vẫn còn. Tôi gọi điện cho anh Glazunov, trưởng ban đối ngoại Đảng cộng sản Liên Xô, gọi cho anh Nguyễn Nhạc, trưởng đoàn Việt Nam ở khối CEB (Hội đồng Tương trợ Kinh tế), cả hai đều hoang mang, không biết chuyện gì đang xảy ra.
Sáng ngày ra, cả Moskva xuống đường. Cuộc đảo chính cung đình của những uỷ viên Bộ Chính trị bảo thủ chống lại đường lối mới của Gorbatchov đã quật lại chính họ. Eltsin lãnh đạo cuộc phản đảo chính, kéo theo cả khối nhân dân bất bình và chán ngán chế độ xô-viết đã giật sập cái tưởng chừng muôn năm bền vững. Bài học mà tôi rút ra từ sự sụp đổ của Liên Xô là chế độ độc tài thường không bị phá vỡ bởi sự can thiệp từ bên ngoài, nó sụp đổ bởi chính những ung nhọt trong lòng nó phát tác. Quá trình mục ruỗng tự nó sẽ dẫn đến điểm nổ bùng, trong đó thời cơ là yếu tố quan trọng nhất.
Nếu bọn Yanaev, Kruytchkov không làm đảo chính Gorbatchov thì vị tất đã có cuộc phản đảo chính thắng lợi của Eltsin. Vào thời điểm Yeltsin đứng lên phá nát nền chuyên chế đã tồn tại vững chắc 74 năm, đàng sau ông ta không có một phong trào dân chủ hay một tổ chức dân chủ nào. Tại đại sảnh của ngôi Nhà Trắng nổi tiếng trong những ngày đó, số người đến đấy để biểu thị sự ủng hộ đối với Eltsin sáng ngày 19.8 chỉ vẻn vẹn có khoảng 300 người, kể cả những người đến vì tò mò như tôi".
Đọc bài :
Vũ Thư Hiên
