Mỹ: Siêu cường năng lượng tiếp theo?
Năm nay, Mỹ có thể sẽ vượt qua Nga và Saudi Arabia
trở thành nhà sản xuất nhiên liệu lỏng lớn nhất thế
giới.
Xuất phát từ nền "chuyên chế dầu lửa" đầy thách thức
trước đây, Tổng thống Mỹ Barack Obama vừa mới tuyên thệ nhậm chức đã vào nhiệm
kỳ Tổng Thống thứ hai như là lãnh đạo của một siêu cường về tiềm năng dầu
khí.Theo Triển vọng Năng lượng 2030 của BP, nguồn năng lượng phi truyền thống này sẽ làm cho Hoa Kỳ hầu như có thể tự cung tự cấp năng lượng vào năm 2030, phần lớn là nhờ cuộc cách mạng khí đá phiến.
"Mỹ có thể sẽ vượt qua Nga và Ả-rập Xê-út vào năm 2013 trở thành nhà sản xuất nhiên liệu lỏng lớn nhất thế giới (dầu thô và nhiên liệu sinh học) do phát triển mạnh mẽ dầu đá phiến và nhiên liệu sinh học .... Nga sẽ có khả năng vượt qua Ả-rập Xê-út để chiếm vị trí thứ hai vào năm 2013 và giữ vị trí đó cho đến năm 2023. Ả-rập Xê-út trở lại vị trí sản xuất dầu hàng đầu vào năm 2027," công ty dầu khí khổng lồ có trụ sở tại London này cho biết.
Cục Quản trị Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) dự báo rằng quốc gia này có thể trở thành một nước xuất khẩu ròng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) vào đầu 2016, và xuất khẩu ròng khí đốt tự nhiên toàn phần (bao gồm cả đường ống) vào năm 2020.
Đối với khu vực châu Á-Thái Bình Dương, tiềm năng xuất khẩu khí đốt của Mỹ có thể làm giảm giá khí đốt cao từ Úc và các nơi khác, tạo ra chi phí nhiên liệu thấp hơn cho các nhà nhập khẩu lớn như Nhật Bản và Hàn Quốc.
Tuy nhiên, hai nước Trung Quốc và Ấn Độ đang phát triển nhanh chóng theo dự kiến sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu trong nước, báo cáo của BP cho biết.
Với dân số thế giới đạt 8,3 tỷ vào năm 2030 và tăng gấp đôi thu nhập trong điều kiện thực tế so với mức năm 2011, BP hy vọng một 1,3 tỷ người thêm này sẽ đòi hỏi thêm năng lượng. Điều này sẽ dẫn đến nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng thêm 36% vào năm 2030 so với năm 2011, với hầu hết tăng trưởng (93%) xuất từ các nền kinh tế không thuộc OECD.
Khu vực châu Á-Thái Bình Dương sẽ tạo ra tăng trưởng nhanh nhất trong sản xuất năng lượng, chủ yếu là từ than đá, với 35% sản xuất năng lượng toàn cầu vào năm 2030.
Báo cáo nói rằng các nguồn năng lượng độc đáo như khí đá phiến, dầu đá phiến , dầu nặng và nhiên liệu sinh học sẽ làm thay đổi cân bằng năng lượng của Hoa Kỳ.
"Đến năm 2030, sản lượng gia tăng và nhu cầu điều hòa sẽ dẫn đến việc Mỹ tự cung tự cấp 99% về năng lượng ròng, vào năm 2005, con số tự cung tự cấp chỉ có 70% ", báo cáo cho biết.
Sản lượng từ các nguồn độc đáo này sẽ tạo ra toàn bộ tăng trưởng ròng trong việc cung cấp dầu mỏ toàn cầu đến năm 2020, và hơn 70% tăng trưởng đến năm 2030.
"Những lo ngại về cạn kiệt dầu mỏ - mà BP đã không bao giờ ủng hộ - ngày càng tỏ ra vô có căn cứ", giám đốc điều hành của tập đoàn BP Bob Dudley cho biết. "Mỹ sẽ ngày càng không còn phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng, mà dùng năng lượng để phục hồi năng lực nền kinh tế của mình."
Hỗ trợ bởi thành tựu công nghệ, bùng nổ khí đá phiến của Mỹ đã cắt giảm hóa đơn năng lượng hộ gia đình ước tính là 1.000 đô-la một năm và thúc đẩy một làn sóng đầu tư công nghiệp, đảo ngược một xu hướng kéo dài 30 năm suy giảm công việc sản xuất.
Theo Bloomberg News, có ít nhất năm các nhà máy thép mới của Mỹ được quy hoạch sử dụng gas thay vì than để tinh chế quặng sắt, bao gồm một nhà máy ở Louisiana trị giá 750 triệu USD của Nucor Corp
Các công ty hóa chất và phân bón cũng thông báo kế hoạch khí gas mới, với một số nhà phân tích nói rằng năng lượng giá rẻ có thể dẫn đến "tái công nghiệp hóa" của Hoa Kỳ.
Trong khi các nguồn khí và dầu đá phiến lớn tồn tại ở nhiều nơi khác, trong đó có Úc, báo cáo BP ghi nhận rằng cho tới nay khai thác quan trọng chỉ xảy ra ở Bắc Mỹ, do một loạt các yếu tố thị trường.
Trong một phát biểu, nhà kinh tế hàng đầu của nhóm BP, Christof Rühl nói: "dự trữ lớn về nguồn năng lượng phi truyền thống này này đã được khai phá tại Mỹ, với sản xuất dầu từ khí gas. Sự khai thác đã được hiện thực hóa không chỉ bởi các nguồn tài nguyên và công nghệ, mà còn bởi các yếu tố trên mặt đất như một ngành dịch vụ mạnh mẽ và cạnh tranh, tiếp cận đất đai dễ dàng bởi sở hữu tư nhân, thị trường linh động và các quy chế thuận lợi.
"Không có quốc gia khác ngoài Mỹ và Canada đã thành công trong việc kết hợp các yếu tố để hỗ trợ tăng trưởng sản xuất. Trong khi chúng ta mong đợi các khu vực khác dần dà sẽ thích ứng để phát triển các nguồn lực của mình, vào năm 2030 chúng ta hy vọng Bắc Mỹ vẫn thống trị sản xuất các nguồn tài nguyên này. "
Nhiên liệu hóa thạch chiếm ưu thế
Trong diễn văn nhậm chức thứ hai của Tổng thống Obama lời kêu gọi hành động về biến đổi khí hậu cũng đã nhận được hỗ trợ từ sự bùng nổ của khí gas.
Tại Hoa Kỳ, theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA), các nhà máy điện dùng khí thiên nhiên tạo ra khoảng ít hơn một nửa lượng khí thải oxit carbon, khoảng 1/3 các oxit nitơ, và một phần trăm oxit lưu huỳnh so với các nhà máy chạy than. Theo phương hướng này, tờ New York Times báo cáo rằng EPA đang có kế hoạch đưa ra tiêu chuẩn khí thải chặt chẽ hơn để buộc các nhà máy phát điện chuyển đổi từ than đá sang khí.
Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Quốc gia ước tính rằng lượng khí thải từ các nhà máy đốt than hiện nay có thể được cắt giảm hơn 25% vào cuối thập kỷ này, giúp Tổng thống Mỹ đạt được một cam kết giảm tổng lượng phát thải trong nước khoảng 17% vào năm 2020 so với mức phát thải năm 2005.
Tuy nhiên, sự bùng nổ dầu và khí đốt vẫn sẽ chứng kiến nhiên liệu hóa thạch còn chiếm ưu thế trong hỗn hợp năng lượng của Mỹ, với thị phần năng lượng tái tạo của tổng phát điện dự báo sẽ tăng từ 13% năm 2011 lên 16% vào năm 2040, theo EIA.
Dựa trên những dự báo của BP, sự phụ thuộc tiếp tục của thế giới vào nhiên liệu hóa thạch sẽ chứng kiến khí nhà kính toàn cầu vượt quá mức đề nghị trên 450 phần triệu carbon dioxide tương đương.
BP ước tính dầu, khí đốt và than đá sẽ chiếm thị phần khoảng 26 đến 28% vào năm 2030, với phần nhiên liệu phi hóa thạch như hạt nhân, thủy điện và năng lượng tái tạo còn lại khoảng 6 đến 7% mỗi loại.
Mặc dù cường độ sử dụng năng lượng có giảm, sự tăng trưởng trong các nguồn năng lượng tái tạo và sự thay thế than bằng khí đốt, phát thải carbon dioxide (CO2) vẫn được dự báo sẽ tăng thêm 26% từ 2011 đến 2030.
"Phần lớn sự tăng trưởng sẽ đến từ các nước ngoài OECD, do đó đến năm 2030, 70% lượng khí thải CO2 dự kiến sẽ đến từ bên ngoài OECD, BP cho biết.
Năng lượng tái tạo được dự đoán là nguồn năng lượng phát triển nhanh nhất, tăng 7,6% một năm, nhưng theo dự kiến sẽ chỉ cung cấp 11% sản lượng điện toàn cầu vào năm 2030, tăng từ mức 3% năm 2011.
Bất chấp hiện tượng sương khói gần đây, những nỗ lực của Trung Quốc nhằm cải thiện việc sử dụng năng lượng sẽ tạo ra nhu cầu than thấp hơn từ năm 2020 và cải thiện cường độ sử dụng năng lượng toàn cầu. Nếu không có cải thiện này, BP cho biết, thế giới sẽ cần phải tăng gấp đôi nguồn cung cấp năng lượng vào năm 2030.
Thay đổi hỗn hợp năng lượng
Khí thiên nhiên được dự kiến sẽ phát triển nhanh nhất trong số các nhiên liệu hóa thạch với mức tăng 2% một năm, khí đá phiến sẽ cung cấp 53% khí đốt của Mỹ sản xuất vào năm 2030. Than sẽ chậm tăng trưởng, chỉ 1,2% một năm, với Ấn Độ sẽ vượt qua Hoa Kỳ như là người tiêu dùng than lớn thứ hai vào năm 2024 sau Trung Quốc.
Nhu cầu dầu mỏ sẽ tăng chỉ 0,8% một năm, với thị phần tiêu thụ năng lượng giảm xuống 28% vào năm 2030. Tất cả tăng trưởng về nhu cầu dầu đều đến từ các nước bên ngoài OECD, với một nửa đến từ Trung Quốc, Ấn Độ, và Trung Đông.
Bất chấp thảm họa Fukushima, sản lượng năng lượng hạt nhân được dự kiến sẽ tăng trưởng 2,6% một năm, so với tốc độ tăng trưởng trung bình 1,6% trong hai thập kỷ qua. 88% tăng trưởng trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân sẽ đến từ Trung Quốc, Ấn Độ và Nga. Vào năm 2026, Trung Quốc sẽ qua mặt Hoa Kỳ như là nhà sản xuất điện hạt nhân lớn nhất. Bốn năm sau đó Bắc Kinh sẽ chiếm 30% sản xuất năng lượng hạt nhân, theo BP cho biết.
Mặc dù lâu nay là một nước xuất khẩu than lớn, Australia được dự báo sẽ vượt qua Qatar là nhà cung cấp khí hóa lỏng LNG lớn nhất vào năm 2018, chiếm 1/4 sản lượng toàn cầu vào năm 2030.
Tuy nhiên, xuất khẩu khí đốt của Mỹ sang châu Á có thể làm giảm xuất khẩu LNG của Úc, trong khi giúp đỡ các nhà nhập khẩu lớn như Nhật Bản và Hàn Quốc.
Theo tờ Nhật báo Asahi Shimbun của Nhật Bản, chủ đề của xuất khẩu khí đốt của Mỹ đến Nhật Bản đã được nêu ra trong các cuộc đàm phán cấp cao giữa hai đồng minh, với việc Nhật Bản đang chú ý đến chi phí thấp hơn cho các nhà sản xuất và các hộ gia đình cùng với thâm hụt thương mại giảm.
Hoa Kỳ có thể gặt hái những lợi ích, nhưng các nhà hoạch định chính sách châu Á phải đối mặt với một hành động cân bằng cẩn thận trong việc bảo đảm những lợi ích khu vực hơn là phải trả giá cho cuộc cách mạng năng lượng.
By Anthony Fensom
Nguyễn Quang dịch
@ gocsan - thedi[lomat -
