Câu chuyện về hoàng tử Miến Điện Myingun lưu vong ở Saigon
Trong
các nước ở Đông Nam Á thì Miến Điện, Thái Lan, Việt nam và Indonesia là những
nước lớn, có tài nguyên dồi dào và tiềm năng hơn các nước khác. Trước kia từ thế
kỷ 19 đến giữa thế kỷ 20, Miến Điện là nước sản xuất và xuất khẩu gạo lớn nhất ở
Đông Nam Á. Ngày nay Miến Điện trên con đường mở cửa, cải tổ kinh tế và chính
trị, và ta có thể nói là trong tương lai nước này có đầy triễn vọng trở thành một
nước giàu có lớn mạnh sung túc ở Đông Nam Á như xưa kia.
Rất ít người Việt để ý đến một sự kiện ở Saigon, Việt Nam có liên quan đến lịch sử Miến Điện ở giai đoạn vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Đó là sự lưu vong của hoàng thái tử Myingun sau khi xảy ra chính biến trong triều đình Miến Điện ở Mandaday, miền bắc Miến Điện, vào năm 1866.
Ông hoàng này được Pháp coi là có thể dùng sau này để tranh dành ảnh hưởng với người Anh ở Thái Lan (4). Hoàng thái tử Myingun Min trốn khỏi Miến Điện sau cuộc khởi loạn ở Mandalay cùng với người em là Myingon Daing vào năm 1866, giết chú mình là Kanaung (tức em của vua cha Mindon Min) được coi là kế vì vua, và định giết hay bắt phế vua Mindon để mình lên ngôi. Kanaung bị đâm chết nhưng vua Mindon thoát được, kế hoạch khởi loạn của Myingun thất bại và sau đó Myingun bắt buộc phải trốn tránh chạy khỏi Mandalay.
Đây là thời điểm đen tối của lịch sử Miến Điện. Kanaung là người thông suốt thời cuộc và cùng với vua Mindon cố gắng cải tổ đất nước Miến Điện sau khi phần phía Nam đất nước trong đó có thủ đô Rangoon đã rơi vào tay người Anh. Kanaung đã gởi người đi học các nước phương Tây, canh tân hóa xã hội với chính sách ngoại giao mỡ rộng. Nhưng tiếc thay, công việc chưa hoàn tất thì ông đã bị cháu mình là Myingun giết mất. Kanaung lúc đó và cho đến ngày nay được người Miến rất quý trọng.
Không được người Anh, vì muốn giữ hòa khí với triều đình và dân Miến Điện, cho trú ở các vùng thuộc Anh ở nam Miến Điện, Myingun bị người Anh quản lý ở Benares, Ấn Độ. Năm 1882, Myingun thoát chạy khỏi Benares đến Chandernagore thuộc Pháp, Colombo và cuối cùng là thành phố Pondichery thuộc Pháp ở Ấn Độ vào năm 1884 và sống ở đó nhiều năm hy vọng đi đến vùng Shan ở Đông bắc Miến Điện tập hợp lực lượng lấy lại ngai vàng qua ngã Nam Kỳ, Siam. Nhưng sau khi Anh chiếm Mandalay phế vua cuối cùng Thibaw vào năm 1885 thì ông không còn đặt kỳ vọng đến vùng Shan khởi nghĩa, sau đó ông được phép đến Saigon.
Theo
báo “Le Temps” thì Mingoon đến Saigon vào đầu tháng 11 năm 1889 (7). Ông sống
lưu vong 32 năm ở Saigon cho đến khi ông mất.
Đọc hết bài :
Nguyễn Đức Hiệp@vanchuongviet
