Nói Với Người Cộng Sản
Kính chào quí thính giả, quí vị đảng
viên cộng sản lâu năm và các bạn công an, bộ đội, Hôm nay chúng ta nói chuyện
về nhân vật Phùng Cung, ông sinh năm 1928, mất năm 1997.
Phùng Cung là một nhà thơ, nhà văn đã bị đày đọa
cùng nhiều văn nghệ sỹ khác trong biến cố "Nhân văn-Giai Phẩm".
Phùng Cung không phải là nhân vật được nhiều người
biết, nhưng chính vì lẽ đó mà chúng tôi đã quyết định chọn nhân vật Phùng Cung
tiếp sau nhân vật nổi tiếng Phan Khôi.
Theo một tài liệu khả tín do một cựu đại tá công an
tiết lộ, chính quyền cộng sản miền Bắc đã "xử lý nặng" gần 100 người
trong vụ "Nhân văn-Giai Phẩm", còn số bị đưa vào danh sách xử lý có
tới hàng ngàn người.
Như vậy nhân vật Phùng Cung có tính đại diện cho
nhiều người trong "Nhân văn-Giai phẩm" đã phải chịu oan khuất, đọa
đày trong im lặng, không được công chúng biết đến.
Phùng Cung sinh năm 1928 trong một gia đình giàu có
tại Vĩnh Yên. Thuở nhỏ Phùng Cung được đi học và đạt được bằng trung học
(Brevet) thời thuộc Pháp. Nhưng sự biến lịch sử tháng Tám 1945 mới khởi đầu cho
cuộc đời đáng kể của ông.
Tháng 09/1945 khi mới 17 tuổi Phùng Cung được bầu
làm chủ tịch xã quê nhà sau khi Việt-Minh cướp chính quyền. Phùng Cung làm chủ
tịch xã trong 02 năm. Năm 1947, nghe theo lời kêu gọi "toàn quốc kháng
chiến" của chính quyền Hồ Chí Minh, Phùng Cung đi lên Việt Bắc. Cũng chính
tại Việt Bắc, Phùng Cung được tin bố bị đấu tố, bị tống giam vì bị qui là địa
chủ, nhưng Phùng Cung không được phép về thăm bố, thăm gia đình. Trong một lần
công tác, Phùng Cung đã lén đi thăm bố trong trại giam. Nhưng Phùng Cung được
một người tù già đưa tới một lùm đất và được cho biết đó là nơi chôn cất bố
Phùng Cung.
Sau 1954, Phùng Cung trở về Hà Nội hoạt động trong
lĩnh vực văn nghệ, tích cực tham gia phong trào "Nhân văn-Giai Phẩm".
Phùng Cung đã có nhiều sáng tác văn học, như các truyện ngắn có tên: "Giải
thoát", "Mạt kiếp", "Mộ phách",
"Biệt tích", "Phòng tuyên truyền điạ
ngục", v.v. Nhưng dư luận nói chung dường như chỉ biết tới hai sáng tác
của ông, một là truyện ngắn "Con ngựa già của chúa Trịnh", đăng trên
tờ "Nhân Văn" số 4 ra ngày 05/11/1956 do Phan Khôi chủ bút; hai là
tập bút ký có tên Dạ Ký.
Trong việc trấn áp "Nhân văn-Giai Phẩm",
ngoài việc bắt người, đóng tòa báo, đảng cộng sản Việt Nam lúc đó còn tổ chức
những cái gọi là "khóa học tập" ở ấp Thái Hà, nhằm lung lạc, chia rẽ,
phân hóa giới trí thức, văn nghệ sỹ. Trong các "khóa học tập" kéo dài
nhiều tháng đó, nhiều người đã khuất phục hoàn toàn hoặc khuất phục một phần
trước các áp lực, đe dọa của chính quyền. Nhưng Phùng Cung không như thế.
Từ nhật ký của nhà thơ Trần Dần ghi lại những
"lớp học tập" tại Thái Hà Ấp vào nửa đầu năm 1958 chúng ta có thể
thấy Phùng Cung lúc đó là một văn sỹ trẻ mới 30 tuổi nhưng hết sức khí phách.
Trần Dần viết:
"Tôi nhìn Phùng Cung, ái ngại cho anh quá. Đâu
như trong khi học tập, anh ta "hỗn" quá, bị đuổi khỏi lớp làm sao
ấy... Tôi khuyên anh, rằng nên đầu hàng đi; rằng chỉ có một con đường,
"họ" là chân lý, mình đầu hàng, là phải; rằng không nên xin ra biên
chế, lúc này việc ấy có thể là một sự tiến công của tư tưởng thù địch; rằng
không nên coi là nhục, oan ức gì nữa, mà cứ nghĩ lại xem tổng cộng cái bồ chữ
mình đã chửi vào lãnh đạo nó to như thế nào, còn oan và nhục gì nữa? Phùng Cung
xem ý không thông gì lắm. Tôi thấy khổ! Một con người có cái gan "tử vì
đạo" là Phùng Cung..."
Không những thế, Phùng Cung vẫn sáng tác theo ý mình
ngay trong cái không khí hầm hập đe dọa, đó là tập Dạ Ký.
Nếu "Con ngựa già của chúa Trịnh" được coi
là một lời than, lời cảnh báo cho những tài năng bị thui chột khi chấp nhận làm
nô bộc cho cường quyền thì tập Dạ Ký là một sưu tập các bức biếm họa chân dung
văn nghệ sỹ, trong đó đặc biệt là những phác họa các văn nghệ sỹ chấp nhận làm
tay chân cho đảng cộng sản.
Đây là đoạn Phùng Cung viết về Nguyễn Đình Thi:
"Trước hết tôi lần nhớ dáng đi của anh ta, lon
ton, lon ton... Hình hài xếp loại đẹp giai, trông rất đàn ông, da ngăm ngăm,
mũi cao, mày rậm, mắt sáng, râu quai nón - lúc nào cũng cạo nhẵn - khi chưa kịp
cạo, râu hơi lờm sởm càng đẹp vẻ mày râu. Anh ta được trên sủng ái; cái giọng
nói to nhỏ từ miệng khuôn ra toàn đạo đức; mới nghe ngọt sớt nhưng ngẫm nghĩ
thì nó lộ nguyên hình mỹ ký. Chả biết anh ta học ai mà nhuần nhuyễn bài bản mỹ
ký đến thế; chẳng lẽ bẩm sinh? - Hẹp hòi, ích kỷ, thù vặt, đầy người - kể cũng
được việc lắm!... Văn, thơ, kịch cọt, nhạc nhiếc, triết trủng, anh ta tự hào
"thập bát ban võ nghệ tinh thông!" Nhờ tài hoa ấy mà đời anh ta thông
bén luồng lạch, ngóc ngách công tác cũng như riêng tư. Tôi được biết nhiều phụ
nữ từ quan hệ công tác - môi trường tạo gần gụi, ngụy trang - chị em phái yếu
nhà mình không ít nhẹ dạ, nhẹ như xăng - như thùng xăng. Anh ta rất nhạy bén
đánh hơi khi thùng xăng hở nút, hoặc rò rỉ, quẹt diêm đúng lúc - Dẫu đội quân
cứu hoả nhà trời cũng đừng hòng tắt ngay được! Hậu quả chị em đã bị anh ta làm
cho khốn khổ; chị em đã có chồng con không xiêu nhà nát cữa, cũng mang hận suốt
đời! Kiêng nể cách mạng nên phụ nữ không dám lên án anh ta là tên "Sở Khanh
cách mạng" mà chỉ nhổ hơi nặng bãi nước bọt!"
Xin kính chào tạm biệt quí vị, quí bạn và xin hẹn
tiếp tục về nhân vật Phùng Cung vào giờ này tuần tới.
Tiến Văn
